در این بررسی تولید گل کاغذی از طریق ریشه دار کردن قلمه با بهره گرفتن از غلظت های مختلف IBA و نوع قلمه گرفته شده از شاخه مورد بررسی قرار گرفت. طرح آزمایشی مورد استفاده آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کاملا تصادفی با سه تکرار و هر واحد آزمایشی شامل 5 گلدان و در هر گلدان 2 قلمه استفاده گردید. بدین منظور شاخه های سال جاری حداقل به طول یک متر در اردیبهشت ماه به سه قسمت شامل قاعده ساقه وسط و رأس ساقه تقسیم شدند و قلمه های تهیه شده از این قسمت ها با تنظیم کننده رشد گیاهی IBA در غلظت های صفر 2000 ، 4000 و1470000PPm تیمار شدند و در بستر شن و پرلایت به نسبت 4 به 1 کاشته شدند. پس از نگهداری قلمه ها به مدت 75 روز اثر عوامل فوق بر روی صفات زمان ریشه دار شدن ، قطر ریشه ، وزن تر ریشه ، وزن خشک ریشه ، تعداد ریشه های فرعی ، درصد قلمه های ریشه دار شده و ارتفاع شاخساره در هر قلمه ثبت گردید. نتایج بدست آمده از تجزیه و تحلیل آماری نشان داد که استفاده از ماده تنظیم کننده رشدIBA نسبت به شاهد در ریشه زایی بسیار مؤثر بوده و قلمه های گرفته شده از وسط ساقه نسبت به قلمه های   قاعده و رأس ساقه ریشه دار شدن بیشتری نشان دادند. همچنین تأثیر دو متغیر مورد بررسی در سایر صفات شامل وزن تر، وزن خشک ریشه ، تعداد ریشه های فرعی ، درصد قلمه های ریشه دار شده و ارتفاع شاخساره نیز نشان داد کاربرد هورمون IBA همراه با قلمه های گرفته شده از وسط ساقه در شرایط این آزمایش بهترین نتیجه را داشته است.

کلمات کلیدی: گل کاغذی. هورمون IBA قلمه،: ریشه زایی قلمه، محل قلمه

1-1مقدمه:

باغ­سازی و گل­کاری از 3000 سال قبل از میلاد مسیح در جهان سابقه داشته در زمان فراعنه و حضرت موسی(ع) در اطراف کاخ­ها گیاهان زینتی، پیچک­ها و گیاهان رونده کشت می­­گردید. یکی از عجائب هفتگانه باغ­های معلق بابل در 600 سال قبل از میلاد بود که بصورت پنج طبقه روی هم از درختان بزرگ و گیاهان زینتی ساخته شده بود. پلینی در کتاب تاریخ طبیعی خود که مبنای گیاه­شناسی دارد از باغ­های بزرگ و وسیعی که پوشیده از گل بودند در 400 سال قبل از میلاد در روم قدیم خبر داده است.             ( تبریزی،1371)

هنر پارک­سازی از اوایل قرن 13 به تدریج رو به تکامل نهاد. در اواخر قرن 16 حفظ فضای سبز و طرح و ایجاد مکان­های زیبا جهت زیباسازی محیط برای اهل فن و مردم عادی اهمیت پیدا کرد. که تا به امروز ادامه دارد.

در ایران نیز جمع­آوری و حفاظت و تکثیر گیاهان زینتی سابقه طولانی دارد. و این گیاهان گنجینه    گران­بهایی می­باشند که بصورت طبیعی و وحشی در دشت­ها، صحراها و کویرها و چه بصورت اهلی و تکثیر در گلخانه­ ها در اختیار ما می­باشد. (تبریزی،1371)

درخصوص حفظ گونه­ های مهم و با ارزش گیاهی لازم است فرهنگ­سازی صورت گیرد. و در این زمینه می­بایست سرمایه ­گذاری اقتصادی صورت گیرد. در رشته گل­کاری و کشت گیاهان زینتی به­ طور تقریبی از 60 سال قبل فعالیت­هایی در ایران شروع شده و هرچه پیش می­رویم شاهد توسعه این رشته هستیم.

کما اینکه مشاهده می­کنیم سطح زیربنای گلخانه­ های تحت پوشش کشت گیاهان زینتی و پوششی به­ طور محسوسی افزایش پیدا کرده است. سطح زیربنای گلخانه­ ها در مجموع به ده­ها هزار مترمربع و سطح زیرکشت گیاهان زینتی و پوششی مانند چمن به ده­ها هزار هکتار بالغ می­گردد. (حکمتی،1381)

در برخی شهرهای مرکزی ایران بخصوص محلات، خمین، و قمصر و در مناطق با آب و هوای متفاوت کشت گیاهان زینتی رواج فراوان یافته و از مهم­ترین رشته فعالیت تولیدی کشاورزان این مناطق می­باشد.

ذکر این نکته ضروری است که در کشور ایران باتوجه به داشتن اقلیم­های متفاوت جغرافیایی و وجود چهارفصل بطور همزمان در اقصی نقاط کشور و زمین­های مناسب امکان بسیار زیادی برای کار و تحقیق بر روی گیاهان زینتی وجود دارد و فعالیت­های انجام شده تاکنون بسیار اندک می­باشد.(حکمتی،1381)

پرورش گیاهان زینتی و افزایش آنها به روش جدید که هزینه کمتری صرف گردد و در مدت زمان    کوتاه­تری در اختیار بازار قرار گیرد هنوز جای کار بیشتر دارد و در مقایسه با کشورهای پیشرفته در این زمینه از نظر نوع تولید، عدم بسته­بندی مناسب، انبارداری مناسب، استفاده از مواد نگهدانده مناسب، تغذیه و آبیاری صحیح و بموقع باعث شده کشور ما از نظر سود دهی در این رشته در مقایسه با کشورهای پیشرفته بسیار عقب­تر باشد. که باتوجه به این رشته تولیدی با در نظر گرفتن میزان بیکاری مخصوصاً در طبقه تحصیل کرده کشاورزی این امکان به مدیران سطح بالای کشور و تصمیم گیرندگان می­دهد که علاوه بر کارآفرینی درآمد ارزی کشور را بهبود بخشیده و در صادرات غیرنفتی گیاهان زینتی و گل­ها رقم قابل توجهی را شامل گردد. (خلیقی،1379)

وضع جغرافیایی و طبیعی کشور ایران باتوجه به مسئله خشکسالی در سال­های اخیر و کم­آبی، شوری آب و خاک و نامساعد بودن اغلب زمین­های

 کشاورزی ایجاب می­نماید در طراحی فضای سبز و پارک­ها از گیاهانی استفاده گردد که نسبت به کم­آبی و شوری مقاوم بوده و جذابیت و زیبایی داشته باشد.

وجود آسمان روشن و آفتاب گرم عامل مثبتی برای رشد و نمو برخی از گیاهان زینتی از جمله گل کاغذی است که به ما این امکان را می­دهد در آینده نه چندان دور بتوانیم از صادرکنندگان بذر و قلمه این گیاه به سایر کشورهای جهان باشیم.(حکمتی،1381)

گل کاغذی با نام علمی Bougainvillea. spp از خانواده لاله عباسیان Nyctaginaceace که گونه B. glabra از گیاهان جذاب با گل­های فوق­العاده زیبا و مقاوم به خشکی ، کم­آبی، گرما که می ­تواند در استان­های جنوبی کشور و مناطق گرم در طراحی فضای سبز مورد استفاده قرار گیرد. باتوجه به شرایط آب و هوایی گرم و خشک شهرستان لامرد که دارای بهار و تابستان با دمای بالا و پاییز و زمستان معتدل  می­باشد، گل کاغذی یکی از گیاهان مناسب برای استفاده در فضای سبز این شهرستان و آب و هواهای مشابه می­باشد. ازدیاد و تولید انبوه آن بایستی از طریق تکثیر توسط قلمه­های نیمه خشبی همراه با کاربرد مواد تنظیم­کننده رشد گیاهی و ریشه­زایی صورت گیرد. لذا ضرورت انجام این تحقیق با هدف مشخص جهت توسعه فضای سبز و تکثیر این گیاه مد نظر خواهد بود . با توجه به شرایط اقلیمی و منطقه جغرافیایی نوع تحقیق بر روی این گونه که در فضای موجود میتواند پوشش سبز مناسبی را ایجاد نماید باعث شد که به تحقیق پرداخته شود . این اهداف شامل تعیین بهترین زمان تهیه قلمه در منطقه لامرد – تعیین مناسبترین محل ساقه برای قلمه گیری – آیا گل کاغذی میتواند گیاه مناسبی در ایجاد فضای سبز شهرستان لامرد باشد – تکثیر گل کاغذی با بهره گرفتن از قلمه باعث یکنواختی ژنتیکی گیاه میشود- امکان افزایش ریشه زایی قلمه با مواد کمکی تنظیم کننده رشد- در صورت موفقیت انجام این پژوهش سازمان فضای سبز شهرداری ، ادارات دولتی و مردم عادی میتوانند با توصیه های انجام شده در گل کاغذی در زیبایی شهر و فضای سبز استفاده نمایند.

• اهمیت فضای سبز

بسیاری از مردم جهان امروزه طعم تلخ و ناگوار بیابان و کویر را چشیده­اند و بیش از یک میلیارد نفر از ساکنین کره خاکی تحت سلطه و سیطره کویرهای طغیانگر قرار دارند. شاید بتوان ادعا کرد که بعد از پدیده کاهش قطر لایه اوزن، پیشروی و گسترش روز افزون کویرها یکی از مهم­ترین مشکلات مبتلا به بسیاری از کشورهای جهان مخصوصاً کشورهای فقیر و عقب افتاده بحساب می­آید. (تبریزی،1371)

زیاده­گویی نیست خشک­سالی و کویر حیات را با همه زیبایی و رمز و رازش تهدید می­ کند. شهرها و روستاها چه کوچک و چه بزرگ از خطر جدی کویر در امان نمی­باشند و گسترده و نفوذ آن همه نقاط محیط زیست را در برخواهد گرفت.

توسعه سریع تکنولوژی و صنعت و رشد جمعیت جهان باعث رشد سریع و بی­رویه شهرها و توسعه    حومه­سازی در اطراف شهرها و تخریب فضای سبز می­گردد. امروزه بیشتر جمعیت جهان در شهرها زندگی می­ کنند که این امر سبب ازبین رفتن طبیعت بکر و محیط­های روستایی و جایگزینی آنها با شهرها شده است در نتیجه زیبایی این جوامع روستایی به ناهماهنگی و جوامع صنعتی تبدیل شده است. کسانی که موافق و دوست­دار حفظ محیط زیست و منابع طبیعی هستند دنبال فرصت هستند تا نظر عمیق­تری به طبیعت و انسان بیاندازند.(روحانی،1371)

• گل کاغذی و تاریخچه آن: