در این بررسی تولید گل کاغذی از طریق ریشه دار کردن قلمه با بهره گرفتن از غلظت های مختلف IBA و نوع قلمه گرفته شده از شاخه مورد بررسی قرار گرفت. طرح آزمایشی مورد استفاده آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کاملا تصادفی با سه تکرار و هر واحد آزمایشی شامل 5 گلدان و در هر گلدان 2 قلمه استفاده گردید. بدین منظور شاخه های سال جاری حداقل به طول یک متر در اردیبهشت ماه به سه قسمت شامل قاعده ساقه وسط و رأس ساقه تقسیم شدند و قلمه های تهیه شده از این قسمت ها با تنظیم کننده رشد گیاهی IBA در غلظت های صفر 2000 ، 4000 و1470000PPm تیمار شدند و در بستر شن و پرلایت به نسبت 4 به 1 کاشته شدند. پس از نگهداری قلمه ها به مدت 75 روز اثر عوامل فوق بر روی صفات زمان ریشه دار شدن ، قطر ریشه ، وزن تر ریشه ، وزن خشک ریشه ، تعداد ریشه های فرعی ، درصد قلمه های ریشه دار شده و ارتفاع شاخساره در هر قلمه ثبت گردید. نتایج بدست آمده از تجزیه و تحلیل آماری نشان داد که استفاده از ماده تنظیم کننده رشدIBA نسبت به شاهد در ریشه زایی بسیار مؤثر بوده و قلمه های گرفته شده از وسط ساقه نسبت به قلمه های قاعده و رأس ساقه ریشه دار شدن بیشتری نشان دادند. همچنین تأثیر دو متغیر مورد بررسی در سایر صفات شامل وزن تر، وزن خشک ریشه ، تعداد ریشه های فرعی ، درصد قلمه های ریشه دار شده و ارتفاع شاخساره نیز نشان داد کاربرد هورمون IBA همراه با قلمه های گرفته شده از وسط ساقه در شرایط این آزمایش بهترین نتیجه را داشته است.
کلمات کلیدی: گل کاغذی. هورمون IBA قلمه،: ریشه زایی قلمه، محل قلمه
1-1مقدمه:
باغسازی و گلکاری از 3000 سال قبل از میلاد مسیح در جهان سابقه داشته در زمان فراعنه و حضرت موسی(ع) در اطراف کاخها گیاهان زینتی، پیچکها و گیاهان رونده کشت میگردید. یکی از عجائب هفتگانه باغهای معلق بابل در 600 سال قبل از میلاد بود که بصورت پنج طبقه روی هم از درختان بزرگ و گیاهان زینتی ساخته شده بود. پلینی در کتاب تاریخ طبیعی خود که مبنای گیاهشناسی دارد از باغهای بزرگ و وسیعی که پوشیده از گل بودند در 400 سال قبل از میلاد در روم قدیم خبر داده است. ( تبریزی،1371)
هنر پارکسازی از اوایل قرن 13 به تدریج رو به تکامل نهاد. در اواخر قرن 16 حفظ فضای سبز و طرح و ایجاد مکانهای زیبا جهت زیباسازی محیط برای اهل فن و مردم عادی اهمیت پیدا کرد. که تا به امروز ادامه دارد.
در ایران نیز جمعآوری و حفاظت و تکثیر گیاهان زینتی سابقه طولانی دارد. و این گیاهان گنجینه گرانبهایی میباشند که بصورت طبیعی و وحشی در دشتها، صحراها و کویرها و چه بصورت اهلی و تکثیر در گلخانه ها در اختیار ما میباشد. (تبریزی،1371)
درخصوص حفظ گونه های مهم و با ارزش گیاهی لازم است فرهنگسازی صورت گیرد. و در این زمینه میبایست سرمایه گذاری اقتصادی صورت گیرد. در رشته گلکاری و کشت گیاهان زینتی به طور تقریبی از 60 سال قبل فعالیتهایی در ایران شروع شده و هرچه پیش میرویم شاهد توسعه این رشته هستیم.
کما اینکه مشاهده میکنیم سطح زیربنای گلخانه های تحت پوشش کشت گیاهان زینتی و پوششی به طور محسوسی افزایش پیدا کرده است. سطح زیربنای گلخانه ها در مجموع به دهها هزار مترمربع و سطح زیرکشت گیاهان زینتی و پوششی مانند چمن به دهها هزار هکتار بالغ میگردد. (حکمتی،1381)
در برخی شهرهای مرکزی ایران بخصوص محلات، خمین، و قمصر و در مناطق با آب و هوای متفاوت کشت گیاهان زینتی رواج فراوان یافته و از مهمترین رشته فعالیت تولیدی کشاورزان این مناطق میباشد.
ذکر این نکته ضروری است که در کشور ایران باتوجه به داشتن اقلیمهای متفاوت جغرافیایی و وجود چهارفصل بطور همزمان در اقصی نقاط کشور و زمینهای مناسب امکان بسیار زیادی برای کار و تحقیق بر روی گیاهان زینتی وجود دارد و فعالیتهای انجام شده تاکنون بسیار اندک میباشد.(حکمتی،1381)
پرورش گیاهان زینتی و افزایش آنها به روش جدید که هزینه کمتری صرف گردد و در مدت زمان کوتاهتری در اختیار بازار قرار گیرد هنوز جای کار بیشتر دارد و در مقایسه با کشورهای پیشرفته در این زمینه از نظر نوع تولید، عدم بستهبندی مناسب، انبارداری مناسب، استفاده از مواد نگهدانده مناسب، تغذیه و آبیاری صحیح و بموقع باعث شده کشور ما از نظر سود دهی در این رشته در مقایسه با کشورهای پیشرفته بسیار عقبتر باشد. که باتوجه به این رشته تولیدی با در نظر گرفتن میزان بیکاری مخصوصاً در طبقه تحصیل کرده کشاورزی این امکان به مدیران سطح بالای کشور و تصمیم گیرندگان میدهد که علاوه بر کارآفرینی درآمد ارزی کشور را بهبود بخشیده و در صادرات غیرنفتی گیاهان زینتی و گلها رقم قابل توجهی را شامل گردد. (خلیقی،1379)
وضع جغرافیایی و طبیعی کشور ایران باتوجه به مسئله خشکسالی در سالهای اخیر و کمآبی، شوری آب و خاک و نامساعد بودن اغلب زمینهای
کشاورزی ایجاب مینماید در طراحی فضای سبز و پارکها از گیاهانی استفاده گردد که نسبت به کمآبی و شوری مقاوم بوده و جذابیت و زیبایی داشته باشد.
وجود آسمان روشن و آفتاب گرم عامل مثبتی برای رشد و نمو برخی از گیاهان زینتی از جمله گل کاغذی است که به ما این امکان را میدهد در آینده نه چندان دور بتوانیم از صادرکنندگان بذر و قلمه این گیاه به سایر کشورهای جهان باشیم.(حکمتی،1381)
گل کاغذی با نام علمی Bougainvillea. spp از خانواده لاله عباسیان Nyctaginaceace که گونه B. glabra از گیاهان جذاب با گلهای فوقالعاده زیبا و مقاوم به خشکی ، کمآبی، گرما که می تواند در استانهای جنوبی کشور و مناطق گرم در طراحی فضای سبز مورد استفاده قرار گیرد. باتوجه به شرایط آب و هوایی گرم و خشک شهرستان لامرد که دارای بهار و تابستان با دمای بالا و پاییز و زمستان معتدل میباشد، گل کاغذی یکی از گیاهان مناسب برای استفاده در فضای سبز این شهرستان و آب و هواهای مشابه میباشد. ازدیاد و تولید انبوه آن بایستی از طریق تکثیر توسط قلمههای نیمه خشبی همراه با کاربرد مواد تنظیمکننده رشد گیاهی و ریشهزایی صورت گیرد. لذا ضرورت انجام این تحقیق با هدف مشخص جهت توسعه فضای سبز و تکثیر این گیاه مد نظر خواهد بود . با توجه به شرایط اقلیمی و منطقه جغرافیایی نوع تحقیق بر روی این گونه که در فضای موجود میتواند پوشش سبز مناسبی را ایجاد نماید باعث شد که به تحقیق پرداخته شود . این اهداف شامل تعیین بهترین زمان تهیه قلمه در منطقه لامرد – تعیین مناسبترین محل ساقه برای قلمه گیری – آیا گل کاغذی میتواند گیاه مناسبی در ایجاد فضای سبز شهرستان لامرد باشد – تکثیر گل کاغذی با بهره گرفتن از قلمه باعث یکنواختی ژنتیکی گیاه میشود- امکان افزایش ریشه زایی قلمه با مواد کمکی تنظیم کننده رشد- در صورت موفقیت انجام این پژوهش سازمان فضای سبز شهرداری ، ادارات دولتی و مردم عادی میتوانند با توصیه های انجام شده در گل کاغذی در زیبایی شهر و فضای سبز استفاده نمایند.
بسیاری از مردم جهان امروزه طعم تلخ و ناگوار بیابان و کویر را چشیدهاند و بیش از یک میلیارد نفر از ساکنین کره خاکی تحت سلطه و سیطره کویرهای طغیانگر قرار دارند. شاید بتوان ادعا کرد که بعد از پدیده کاهش قطر لایه اوزن، پیشروی و گسترش روز افزون کویرها یکی از مهمترین مشکلات مبتلا به بسیاری از کشورهای جهان مخصوصاً کشورهای فقیر و عقب افتاده بحساب میآید. (تبریزی،1371)
زیادهگویی نیست خشکسالی و کویر حیات را با همه زیبایی و رمز و رازش تهدید می کند. شهرها و روستاها چه کوچک و چه بزرگ از خطر جدی کویر در امان نمیباشند و گسترده و نفوذ آن همه نقاط محیط زیست را در برخواهد گرفت.
توسعه سریع تکنولوژی و صنعت و رشد جمعیت جهان باعث رشد سریع و بیرویه شهرها و توسعه حومهسازی در اطراف شهرها و تخریب فضای سبز میگردد. امروزه بیشتر جمعیت جهان در شهرها زندگی می کنند که این امر سبب ازبین رفتن طبیعت بکر و محیطهای روستایی و جایگزینی آنها با شهرها شده است در نتیجه زیبایی این جوامع روستایی به ناهماهنگی و جوامع صنعتی تبدیل شده است. کسانی که موافق و دوستدار حفظ محیط زیست و منابع طبیعی هستند دنبال فرصت هستند تا نظر عمیقتری به طبیعت و انسان بیاندازند.(روحانی،1371)