به منظور بررسی اثر سالیسیلیک اسید روی عملکرد و اجزای عملکرد جو رقم (والفجر) در شرایط تنش خشکی آزمایشی در گلخانه دانشگاه آزاد ارسنجان، در سال زراعی (1390-1389) به اجرا درآمد. این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. فاکتور اول شامل سالیسیلیک اسید در چهار سطح 0، 1، 2 و 3 میلی مولار و فاکتور دوم شامل 3 سطح آبیاری بر اساس 45، 65 و 85 درصد ظرفیت مزرعه بودند. نتایج نشان داد که با افزایش غلظت سالیسیلیک اسید ارتفاع بوته، سنبله در بوته، دانه در سنبله، عملکرد بیولوژیک، وزن هزاردانه، وزن ریشه، وزن ساقه، نسبت اندام هوایی به ریشه و پرولین افزایش یافت. در آبیاری 45 درصد ظرفیت مزرعه، بیشترین وزن ریشه و میزان پرولین به دست آمد و در آبیاری 65 درصد ظرفیت مزرعه بیشترین تعداد دانه در سنبله، سنبله در بوته، وزن هزاردانه و وزن ساقه بدست آمد. در آبیاری 85 درصد ظرفیت مزرعه بیشترین ارتفاع بوته، عملکرد بیولوژیک وزن برگ و ساقه به ریشه بدست آمد. نتایج اثر متقابل نشان داد بیشترین تعداد دانه در سنبله، سنبله در بوته، وزن هزاردانه، وزن ریشه، وزن برگ و وزن ساقه درسالیسیلیک اسید2 میلی مولار با آبیاری 65 درصد ظرفیت مزرعه بدست آمد، کمترین تعداد دانه در سنبله، سنبله در بوته، ارتفاع بوته عملکرد بیولوژیک، وزن هزاردانه، وزن برگ، نسبت اندام هوایی به ریشه و وزن ساقه در سالیسیلیک اسید 0 میلی مولار (شاهد) با آبیاری 45 درصد مزرعه بدست آمد. و کمترین وزن ریشه و میزان پرولین در سالیسیلیک اسید 0 میلی مولار با آبیاری 85 درصد ظرفیت مزرعه بدست آمد. سالیسیلیک اسید باعث بیشتر شدن تمام صفات نسبت به شاهد شد و این نشان دهنده افزایش مقاومت گیاه با مصرف سالیسیلیک اسید می باشد در نهایت به نظر می رسد با مصرف سالیسیلیک اسید2 میلی مولار و آبیاری 65 درصد ظرفیت مزرعه بتوان به عملکرد بالاتری دست یافت.

کلمات کلیدی: سالیسیلیک اسید، تنش خشکی، جو، اجزای عملکرد.

 فصل اول

کلیات تحقیق

 مقدمه :

جو (Hordeum vulgare L.) یکی از قدیمی ترین گیاهان زراعی و چهارمین غله مهم جهان پس از گندم، ذرت و برنج است میزان تولید جهانی حدود دو پنجم گندم می باشد (پولمن[1]، 1973). با روندی که افزایش جمعیت درجهان دارد، برای تأمین مواد غذایی درسالهای آینده بایستی میزان تولیدات کشاورزی و مواد غذایی بسیار افزایش یابد تا بتواند نیازهای غذایی جامعه بشری را مرتفع سازد. ازدیدگاه کارشناسان تولیدات کشاورزی، افزایش تولید غذا تنها راه حل مشکل گرسنگی است. بویژه در کشورهای در حال توسعه، لازم به سرمایه گذاری بیشتر در امر تولید غذا می باشد چنانچه قرار باشد عرضه غذا به صورت کنونی انجام شود، این کشورها می بایست طی 30 سال در آینده حداقل 60 درصد به تولیدات کشاورزی خود بیفزایند (فتحی، 1382). نزدیک به 70 درصد جمعیت جهان در کشورهای در حال توسعه متمرکز شده در حالی که از نظر تولیدات غذایی این نسبت برعکس می باشد. در کشورهای پیشرفته با بهره گرفتن از تکنولوژی و بکارگیری علوم و فنون جدید تولید مواد غذایی و عملکرد محصولات کشاورزی در واحد سطح به سرعت در حال افزایش است بطوری که اغلب مقدار تولیدات از مصرف داخلی بیشتر است. متأسفانه در اغلب کشورهای در حال توسعه در عین افزایش سرعت رشد جمعیت کمبود مواد غذایی در حال گسترش است و قمیت عمده درآمد ارزی این کشورها به مصرف واردات مواد غذایی می رسد (رستگار، 1372). نظر به این که پیشرفت و توسعه در کشاورزی فقط از راه شناخت علمی و اصول اثر عوامل محیطی در رشد بهینه گیاه امکان پذیر است و علاوه بر بهبود شرایط محیط کشت، بکارگیری صحیح نهادهای کشاورزی الزامی است، لذا برای ایجاد زیربنای مناسب برای توسعه کشاورزی نه تنها تأمین به موقع نهادها لازم است، بلکه روش استفاده صحیح از این نهادها و همچنین اعمال مدیریت صحیح در سطح مزرعه و بکارگیری این روش ها

 ضروری می باشد (ملکوتی و نفیسی، 1362).                                                      

تنش خشکی مهمترین عاملی است که در بیشتر مراحل رشد گیاهان زراعی در مناطق خشک و نیمه خشک با ایجاد محدودیت در رشد، دستیابی به عملکرد بالا را دشوار می سازد. با تشدید تنش خشکی، آب موجود در بافتها و سلولهای گیاهی به تدریج از بین رفته و در متابولیسم طبیعی بافتها و سلولهای گیاهی اختلال به وجود می آورد و درنتیجه عملکرد به شدت کاهش می یابد ( کارامر[2]، 1969).                                                  

آبیاری در بسیاری از کشورها به عنوان روشی برای افزایش تولید غذا توسعه یافته است.              توان تبخیر پذیری بالا و دماهای بالا گیاه را در معرض تنش آب قرار می دهد، که تاثیر نامطلوب این تنش می تواند از طریق آب کافی و منبع نیتروژن به دلیل اثرات جبران کننده بر روی رشد و تکامل گیاه، تا حدی کاهش یابد (اکیویدو[3]، 1991؛ پاریهار[4] و همکاران، 1974). تنش آب از طریق تأثیر بر، پنجه زنی، فتوسنتز و پیری برگ، تعداد و اندازه دانه می تواند بر عملکرد مؤثر باشد (فردریک[5] و کامبراتو[6]، a1995؛ قومان[7] و مائوریا[8]، 1986).  

1-1- جو