پیشگفتار:

انتخاب موضوع پایان نامه مهمترین مسئله ای است که هر دانشجو در مقطع کارشناسی ارشد با آن روبرو می باشد. چرا که وظیفه دانشجو در این مقطع نه فقط مطالعه دروس دانشگاهی ، بلکه تحقیق و پژوهش بوده که این نیز در پایان نامه ای که تهیه می گردد ، مشخص می گردد.

درخصوص موضوع این پایان نامه تلاش گردید تا یکی از مسائل روز جهان که یک آرمان حقوق بشری محسوب می شود،انتخاب گردد .در همین راستا سعی نگارنده بر این بوده تا به علت بعد بین المللی قضیه، علاوه بر منابع داخلی حتی الامکان از منابع خارجی نیز استفاده نماید.

متاسفانه یکی از مشکلات امر پژوهش در جمهوری اسلامی ایران ، فقدان منابع کافی و مهمتر از آن نبود اطلاع رسانی صحیح و در نتیجه ناشناخته ماندن منابع موجود می باشد . با این حال در دسترس بودن همین منابع را نیز باید غنیمت شمرده و حداکثر بهره برداری از آن را انجام داد .

همانطور که عنوان شد برای تهیه این پایان نامه هم از منابع داخلی و هم از کتاب و مقالات خارجی استفاده شده است . علاوه بر این برای آگاهی از نظریات جدید و تکمیل کار از منابع اینترنتی نیز استفاده گردیده که جهت تنظیم مطالب بسیار مثمر ثمر بوده است .

پیشاپیش از هرگونه نقص و اشتباه احتمالی عذرخواهی کرده و این نوشتار را مقدمه ای برای انجام کارهای بهتر و کامل تر در آینده دانست .

مقدمه

حق دسترسی آزاد به اطلاعات موجود در موسسات عمومی و دولتی برای اولین بار در قانون سوئد و در سال 1766 برای روزنامه نگاران این کشور به رسمیت شناخته شد. در سالهای اخیر تلاش های جهانی و منطقه ای بسیاری از سوی دولتها در به رسمیت شناختن این حق صورت گرفته است. این تلاش ها در سالهای اخیر با شدت بیشتری از سوی دولتها پیگیری شده است.

اهمیت آزادی اطلاعات و اینکه حق دسترسی به اطلاعات از جمله حقوق شهروندی است که به شهروندان حق دست یازیدن به اطلاعات درست و کارآمد در خصوص مسائل و حوادث داخلی و بین المللی و نیز آزادی هایی نظیر آزادی چاپ و نشر ، ممنوعیت سانسور،کوشش در سلامت مطبوعات و

 جلوگیری از محدودیت ها در دسترسی به اطلاعات و قانونمند کردن وسایل ارتباط جمعی در رساندن اطلاعات را می دهد.

در این میان دولتها با رویکرد حفظ کشور و موارد امنیتی همیشه در راستای ایجاد محدودیت در دست یافتن اطلاعات توسط مردم گام برداشته اند. از جمله مواردی که دولتها به بهانه آنها دسترسی آزاد به اطلاعات را بامحدودیت روبرو می سازند عبارتند از:

حمایت از امنیت ملی و سیاست خارجی ، حمایت از حریم خصوصی افراد ، حمایت از اسرار دولتی ، حمایت از مالکیت های فکری و منافع اقتصادی ، حمایت از تحقیقات قانونی که در ابتدا باید سری بمانند، حمایت از سلامت افراد جامعه ،دلایل استراتژیک منطقه ای و جهانی و دلایل مذهبی-دینی و همچنین حمایت از سری ماندن اطلاعاتی که سری ماندنش نفع عمومی و نفع خاصی دارد و… .

اهمیت حق دسترسی آزاد به اطلاعات و حق بر دانستن در جهت تامین رفاه و آسایش عمومی و در نتیجه تحقق دموکراسی واقعی ، با توجه به نقش محدود کننده ای که دولتها در جهت اعمال این حق بازی می کنند موجب شده که مبادرت به تنظیم و تدوین پایان نامه نمایم.

بر این اساس این کار مشتمل بر دو بخش و هر بخش مشتمل بر چهار فصل و هر فصل در بردارنده ی مباحث و گفتارهایی می باشد. در بخش اول به کلیات موضوع (مفهوم ، مبانی،منابع و لوازم مورد نیاز برای تحقق دسترسی آزاد به اطلاعات با بررسی تطبیقی کشور ها) پرداخته شده است. بخش دوم مربوط به فواید و مضرات دسترسی آزاد به اطلاعات با توجه به عوامل و موانع دسترسی به اطلاعات، ضمن توجه به اصل حاکمیت دولتها و نقشی که رسانه های جمعی در راستای ایجاد محدودیت های دسترسی به اطلاعات بازی می کنند.

بیان مساله