1. موضوع جرم

بر اساس مواد ۳ و۴ و ۵ این قانون موضوع جرم داده ­های واجد ارزش اطلاعاتی برای امنیت داخلی و خارجی است و داده ­های سری در حال انتقال یا ذخیره شده در سامانه­های رایانه­ای و مخابراتی است. که داده ­های سری در تبصره یک ماده ۳ بیان شده عبارت است از « داده ­های سری داده­هایی است که افشای آن ها به امنیت کشور یا منافع ملی لطمه می­زند» لذا مبناء سری بودن داده ­ها در تبصره ۲ همان ماده موکول به آیین­ نامه­ی نحوه تعیین و تشخیص داده ­های سری گردیده که ملاک و مبناء تشخیص خواهد بود و موضوع امنیت مندرج در تبصره ۱ ماده ۳ همان امنیت داخلی و خارجی بوده چرا که لفظ به صورت مطلق به­کار رفته است.

1. وسیله ارتکاب جرم

نوع وسیله در جرم جاسوسی کلاسیک بی تأثیر بود. و هر نوع وسیله­ای که باعث ارتکاب گردد مشمول آن می­گردد و در واقع وسیله بی تأثیر بوده ولی در جرم جاسوسی رایانه­ای از طریق وسایلی که بتوان با فضای مجازی بتوان ارتباط بر قرار نمود از قبیل رایانه و وسایل مخابراتی واقع می­ شود.

1. نتیجه جرم

جرم جاسوسی رایانه­ای بر خلاف جرم جاسوسی سنتی مطلق است و نتیجه جرم تأثیری در تحقق آن ندارد چون به جهت سنگین و عواقب جرم جاسوسی نباید آن را مستلزم ارتکاب رفتارهای مجرمانه دانست این چنین است که در بند الف ماده ۳ مقرر می­دارد «هر کس به طور غیر مجاز نسبت به داد­ه­­های سری در حال انتقال یا ذخیره شده در سامانه­های رایانه­ای یا مخابراتی یا حامل­های داده مرتکب اعمال زیر شود به مجازات­های مقرر محکوم خواهد شد: الف) دسترسی به داده ­های مذکور یا تحصیل آن ها یا شنودی سری در حال انتقال … ».

گفتار سوم) رکن روانی جرم جاسوسی رایانه­ای

جرم جاسوسی رایانه­ای جرم عمدی محسوب می­ شود و مرتکب باید سوءنیت عام به ارتکاب این جرم داشته باشد و ارتکاب آن را اراده کرده باشد و با علم به اینکه داده ­های سری یا به طور کلی سری می­باشند و او مجوز قانونی برای دسترسی به آن داده ­ها را ندارد اقدام نماید و از آنجا چون در بحث عنصر روانی جرایم قصد عام و خاص مطرح ‌می‌باشد. در تحقق عنصر معنوی جرم موضوع بند «الف» ماده ۳ قانون جرایم رایانه­ای سوءنیت عام جهت احراز کفایت می­ نماید ولی در تحقق عنصر معنوی جرم جاسوسی رایانه­ای در سایر بندهای ماده ۳ علاوه به سوءنیت عام سوءنیت خاص (آگاهی از فاقد صلاحیت بودن و یا بیگانه بودن) لازم است.

از آنچه گفته شد معلوم می­ شود برخی از جرایم رایانه­ای در قانون فوق الذکر عمدی و برخی ئیگور نیازمند رابطه علیت میان واقعه (دسترسی افراد فاقد صلاحیت به داده ­های سری در سامانه­های رایانه­ای و مخابراتی) و خطا مرتکب احراز شود.

فصل چهارم

جرایم علیه حیثیت معنوی در فضای مجازی

جرایم علیه حیثیت معنوی برخواسته از حقوق کیفری سایبری است که در کشورهای دیگر جا افتاده است که موضوع جرایم علیه حیثیت معنوی اشخاص، آبرو، حیثیت و اعتبار اشاخص ‌می‌باشد از جمله جرایم این مجموعه ‌می‌توان هرزه نگاری نشر اکاذیب و افشای سر اشاره نمود که با اقدامات صورت گرفته از سوی تبهکاران در یک زمان بسیار کوتاه میلیون­ها کاربر رایانه­ای می ­توانند نسبت به مشاهده و اطلاع از آن در فضای مجازی دسترسی پیدا کنند.

جرایم علیه حیثیت معنوی را نمی­ توان مترادف با عنوان جرایم علیه اشخاص به کار برد. زیرا عنوان جرایم علیه اشخاص، عنوان عامی ‌می‌باشد که جرایم علیه تمایمت جسمانی را تیز در بر ‌می‌گیرد. موضوع این دسته از جرایم، صحت و سلامت جسم افراد ‌می‌باشد که جرایم علیه تمامیت جسمانی را تیز در بر ‌می‌گیرد. موضوع این دسته از جرایم، صحت و سلامت جسم افراد ‌می‌باشد. از جمله جرایم علیه تمامیت جسمانی ‌می‌توان به ایراد ضرب و جرح و قتل اشاره کرد. لذا ملاحظه می­گردد که در فضای سایبری تا به حال امکان تحقق جرایم علیه تمامیت جسمانی وجود ندارد، چون ارتکاب این جرایم مستلزم وجود مرتکب و قربانی در محیط عینی ‌می‌باشد. ‌بنابرین‏ وجه تمایز بین جرایم علیه حیثیت معنوی با جرایم علیه تمامیت جسمانی در این است که در اولی، آبرو، اعتبار و شخصیت قربانی دچار آسیب می­ شود در حالی که جسم او سالم است و لی در جرایم علیه تمامیت جسمانی به جسم و بدن قربانی آسیب وارد می­ شود.

لذا در این فصل سعی می­ شود انواعی از جرایم علیه حیثیت معنوی مورد بررسی قرار ‌می‌گیرد.

مبحث اول) هرزه نگاری

در قوانین، تعریف قانونی از هرزه نگاری تا به حال به عمل نیامده و هر کس هر نوع رفتار مجرمانه­ای که مسائل اخلاقی در ان طرح نماید را تحت عنوان هرزه نگاری قلمداد می­نمایند و تفسیری مرسع از آن به عمل می ­آورند. هر چند که هرزه نگاری عبور از خط قرمز اخلاق بوده و حرمت­های اخلاقی و عفت را از بین می­برد و مجرمانه بودن این اعمال بر کسی پوشیده نمی ­باشد ولی تفسیر وسیع از این موضوع به طوری که جرامی علیه عفت و اخلاق را معادل آن قرار دهند صحیح نمی ­باشد چرا که صرفاً بخشی از جرایم خلاف اخلاق و عفت را ‌می‌توان زیر مجموعه هرزه نگاری عنوان نمود از سوی دیگر خلاف عفت و اخلاق عمومی بودن هرزه نگاری محرز ‌می‌باشد، چه اینکه در غیر این صورت برخی فعالیت­های هنری و پزشکی و … رانیز که در آن ها عریانی نقش دارد را باید مشمول هرزه نگاری دانست که این صحیح نمی ­باشد و قانون مجازات اسلامی این موارد را مد نظر داشته است.

واژه هرزه در فرهنگ واژگان فارسی به معنی بیهوده، بی­فایده، عیاش، فاسد، به کر می­رود ^[۶۴]۱ و نگاری ^[۶۵]۲ از ریشه نگاریدن و نگاشتن به معنی نوشتن و نقاشی کرن است، اما در واقع این ترجمه لفظی موضوع را به سوی پورنوگرافی سوق می­دهد. پورنوگرافی در واقع همان نمایش دادن بدن عریان انسان یا عمل جنسی که با هدف تحریک جنسی صورت بگیرد. که آثار هرزه نگاری بر همین اساس نمایش عریان بدن اسنان و یا عمل جنسی در قالب فیلم، تصاویر و … که با هدف تحریک جنسی تولید می­ شود، بود.

گفتار اول

الف: روش­های تولید هرزه نگاری

1. نقاشی

یکی از قدیمی­ترین روش ایجاد هرزه­نگاری که حتی بر روی دیواره غارها در برخی کشورها وجود دارد، هرزه­ نگاری از طریق نقاشی­ها ایجاد شده بر روی آن ها است.

این روش نیز همانند نقاشی از روش­های قدیمی هرزه­ نگاری بوده که از واژه­ های تحریک آمیز معمولاً جهت این موضوع استفاده می­کردند.

1. صوتی

با توسعه وسایل الکترنیکی و رایانه­ای وسایل صوتی نیز در ایجاد هرزه­ نگاری سهم عمده­ای داشته به طوری که در کنار فیلم و عکس به عنوان مهم­ترین وسایل ایجاد هرزه­ نگاری ‌می‌توان از آن ها یاد نمو