• ایجاد تحول در عرصه ارتباطات و انتقال اطلاعات و اخبار است

اینترنت کارخود را بعنوان ابزار ارتباط جهت تبادل داده ها و منابع تحقیقاتی شروع کرد و به زمان توانست خود را تاسطح برقراری ارتباط بین افراد از طریق پست الکترونیک ارتقاء بخشد. پس از مدتی اینترنت بمنزله فضایی جدید جهت بسط فعالیتهای تجاری در امور نقل و انتقالات مالی، بازاریابی و نیز ابزار پیگیری برای مصرف کنندگان مورد توجه واقع شد. وبلاگ ها و وب سایت ها، نرم افزار های گفتگوی آنلاین، سرویس هایی پست الکترونیک …. امکانات جدیدی بودند که در پرتوی اینترنت و شبکه جهانی وب در اختیار کاربران قرارگرفتند.
در حالیکه هنوز هیچکس تصور نمی کرد که روزی جنبه اجتماعی اینترنت بصورت کاربرد آن در آید، شبکه های اجتماعی پا به عرصه وجود گذاشتند و به جرأت می توان گفت یک از تأثیرگذار‌ترین سرویس های اطلاع رسانی و اخبار شده اند شبکه های اجتماعی، نسل جدیدی از پایگاهایی هستند که بر مبنای تشکیلات آنلاین فعالیت می کند و هر کدام دسته ای از کاربران اینترنتی با ویژگی های خاص را گرد هم می آورند. این شبکه های اجتماعی نوع جدیدی از رسانه‌های اجتماعی هستند که امکان دستیابی به شکل جدیدی از برقراری ارتباطات و انتقال اطلاعات و به اشتراک گذاری محتوارا در اینترنت فراهم می نمایند.
شبکه های اجتماعی از جمله فیس بوک امروزه امکان کاملاً متفاوتی را در برقراری ارتباطات افراد فراهم نموده است، شبکه های اجتماعی به کلی خط سیر را تغییر داده و امکان برقراری ارتباط بین افراد گروه های یک اجتماع را با افراد و گروه های جوامع دیگر مهیا نموده است و طبیعی است که این امر تأثیرات جهانی خود را برجای خواهد گذاشت.
امروزه با توجه به استقبال گسترده شهروندان از شبکه های مجازی و ظهور ابزار جدید و فراگیر انتشار اخبار و اطلاعات در جامعه، ضرورت بررسی تأثیر آن بر تغییر ماهیت و شیوه های انتشار اخبار احساس می شود اگر چه روزنامه تلویزیون، رادیو و …. در زمان خود رسانه های جدید به شمار می آمدند اما با ورود به عصر ارتباطات و گسترش فضاهای مجازی رسانه های جدید تغییراتی را در ماهیت اطلاعات، تولید خبر و انتشار آن ایجاد کرده اند که به جرات می توان گفت تا پیش از این به یک رویا شبیه بود. تأثیر گذاری شبکه های اجتماعی ازجمله فیس بوک بر میزان و کیفیت مشارکت های اجتماعی در تولید خبر، ایجاد گروه، و شبکه های علاقمند به موضوع و هدفی خاص، مشارکت اعضاء در ایجاد محتوای اخبار (تولید خبر، قدرت انتخاب و بهره برداری از تنوع آن) تاثیر بر انتشار سریع و آزادانه اخبار و اطلاعات، امکان عبور از مرزهای جغرافیایی، تغییر مرز و خط کشی بین رسانه و مخاطب، افزایش سرعت در فرایند آموزش، شکل گیری و ترویج سریع شایعات و اخبار در فضای سایبری بخش از تغییراتی است که این رسانه نوظهور در مقابل سایر رسانه بر شیوه و ماهیت اطلاع رسانی ایجاد کرده است که در این پژوهش قصد بررسی آنرا خواهیم داشت.
1-1 بیان مسئله:
در زمان های گذشته که هنوز رسانه های گروهی یکی پس از دیگری پا به عرصه وجود نگذاشته بودند، اخبار و اطلاعات بوسیله دهان و گوش دامنه می گرفت و ماه ها طول می کشید تا خبر یا اطلاعات گسترش عمومی پیدا کند و در نتیجه خود بخود از اثر می افتاد و به جای آنکه مانند گلوله برفی در مسیر خود حجم یابد، آب می شد بنابراین تاثیر خبر جز در محیط های بسته مانند روستا و بازار و محله و طبقه که در آنها ارتباطات سریعاً برقرار می شد تجسم نمی یافت. افراد می بایست از خانه های خود خارج می شدند و با دوستان و آشنایان در محله و قهوه خانه و سرگذر تماس حاصل می کردند تا در جریان وقایع چند روز گذشته که خبر آن تازه به محل آنها رسیده بود قرار می‌گرفتند.
با ظهور رسانه های گروهی، اخبار از طریق آن رسانه ها به خانه ها راه یافت و در یک لحظه اخبار در اختیار همه مردم شهر بلکه کشور و جهان گذاشته می شد. این رسانه ها توانستند زمان و مکان را تسخیر کنند و مرزهای اجتماعی و سیاسی و ملی را در نوردند و افکار عمومی سرنوشت خودر را به دست رسانه های جدید سپردند. از این پس این رسانه ها بودند که نقش منعکس کننده، تقویت کننده و حتی خاموش کننده اخبار را دارا بودند. مجهز بودن رسانه های گروهی و دستگاه های تبلیغاتی به تکنیک های قوی و موثر و کار آمد به آنها امکان می داد تا در راه تشکیل، هدایت و نیز به اسارت

 کشیدن افکار عمومی فعالیت کنند.

رسانه های گروهی قادر شوند، جنگ را در گوشه ای از جهان، زلزله را در ناحیه ای از کره زمین، کشف علمی را در آزمایشگاهی در نقطه ای از دنیا به همه مردم جهان اطلاع رسانی نمایند و بدین ترتیب مرز بین اخبار این قشر و آن طبقه، وقایع داخلی و خارجی رفته رفته از میان برداشته شد و رسانه های گروهی دائماً در جهت وحدت بخشیدن به افکار عمومی در سطح جهانی گام برداشت و تصور دهکده جهانی، در ذهن مک لوهان تشکل گرفت.
در جوامع امروز، رسانه های گروهی باورود به عرصه زندگی و اشاعه سریع اخبار و انتشار رخدادهای اجتماعی از طریق مطبوعات، رادیو تلویزیون، سینما و تئاتر، پوستر، کاست و ویدئو افکار عمومی را شکل می دهد، امروزه سرعت توزیع و اشاعه اخبار و اطلاعات مدیون رسانه های گروهی است. مراکز رادیوئی، تلویزیونی و مطبوعاتی، فرستنده هایی هستند که از نظر خبری افراد را به منزله گیرندگان خبری بی وقفه تغذیه می کند.
این سوال مطرح است که ماهیت تولید خبر و انتشار اطلاعات در بین مردم صرفاً به منابع تولید اخبار یا رسانه وابسته است؟ عموم مردم می توانند خود به یک رسانه گروهی بدل شوند:
آنچه به نظر می رسد، رسانه ها می توانند نقش غالب را در فرهنگ جامعه بازی کنند و این بازی را نه فقط با باتاب دادن فرهنگ بلکه با شرکت در فرهنگ سازی به اجرا می گذارند.
گیتلین می نویسد: “ساختارهای رسانه ای، جهان را هم برای خبرنگاران که تشریح و توصیف آن را به عهده دارند و هم برای ماکه به گزارش های آنهاچشم دوخته و به آنها اعتماد می کنیم، سازمان می‌دهند.”
شبکه های اجتماعی، نسل جدیدی از رسانه است که با مشارکت خبر گیرنده و خبر رساننده، ماهیت تولید خبر و انتشار را تغییر داده است. شبکه اجتماعی، رسانه ای است که امکان دستیابی به شکل جدیدی ار برقراری ارتباط و به اشتراک گذاری محتوا را فراهم آورده است. شبکه اجتماعی امکان برقراری ارتباط بین افراد و گروه های یک اجتماع با افراد و گروه های جوامع دیگر را مهیا کرده است، هرروزه شهروندان جوامع مختلف می توانند عقاید، نظرات و اطلاعات خودرا با یکدیگر به اشتراک بگذارند و از این رهگذر به خلق قلمرو عمومی جهانی بپردازند.

با عنایت به اینکه میزان توانمندی کارکنان یکی از عوامل مهم و اصلی در جهت بهبود کمی و کیفی امور خدماتی در دانشگاه ها می باشد؛ بنابراین، آگاهی نسبت به نظرات و انتظارات دانشجویان از کارکنان به میزان زیادی می تواند زمینه ای عینی، مشخص و روشن را برای حل بسیاری از مسائلی كه هم اكنون اكثر دانشگاه­ها با آن مواجهند، فراهم نماید. هدف از انجام این تحقیق بررسی میزان رضایتمندی دانشجویان از عملکرد ارتباطی کارکنان حوزه ستادی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب می باشد.
لذا سوال اصلی پژوهش حاضر این خواهد بود که: آیا بین رضایتمندی دانشجویان و عملکرد ارتباطی کارکنان حوزه ستادی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب رابطه معنی دار وجود دارد؟
1-2- هدف های تحقیق
هدف کلی
تعیین میزان رضایتمندی دانشجویان از عملکرد ارتباطی کارکنان حوزه ستادی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب
اهداف فرعی
– تعیین رضایتمندی دانشجویان از ارتباط کلامی کارکنان حوزه ستادی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب
– تعیین رضایتمندی دانشجویان از ارتباط غیرکلامی کارکنان حوزه ستادی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب
– تعیین رضایتمندی دانشجویان از سرعت انجام کار توسط کارکنان حوزه ستادی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب
– تعیین رضایتمندی دانشجویان از دقت در انجام کار توسط کارکنان حوزه ستادی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب
1-3- اهمیت موضوع تحقیق و انگیزه انتخاب آن:
نظام آموزش عالی به ‌عنوان بارزترین نمود سرمایه‌گذاری نیروی انسانی،‏ نقش اصلی را در تربیت نیروی انسانی كارآمد و همچنین نقش تعیین كنندهای در ابعاد گوناگون اجتماعی،‏ اقتصادی،‏ فرهنگی و سیاسی جامعه بر عهده دارد. از این‌رو،‏ اطمینان از كیفیت مطلوب عملكرد آن به‌منظور جلوگیری از هدر رفتن سرمایه های انسانی و مادی و نیز داشتن توانایی رقابت در دنیای آینده كه در آن كیفیت مهمترین مؤلفه برای ادامه حیات هر سازمان است،‏ ضرورتی انكارناپذیر است.
رضایت حالت خوشایندی است كه بخاطر دست‌یابی به هدف در موقعیت‌های مختلف به فرد دست می‌دهد. رضایت انواع مختلفی دارد كه عبارتند از رضایت از زندگی خانوادگی، رضایت از زندگی زناشوئی، رضایت از وضعیت اقتصادی، رضایت از خود، رضایت مخاطب، رضایت كارگر، رضایت كافرما، رضایت از محل زندگی، رضایت مردم از سازمان های اداری رضایت مشتركین (از شركت برق، آب، گاز، تلفن)رضایت از شغل ، رضایت از درآمد و رضایت از تحصیل كه ما بنا به دلایل زیر درصدد بر‌آمدیم تا تحقیقی در مورد رضایت دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی- واحد تهران جنوب از عملکرد ارتباطی کارکنان انجام دهیم.
همانطور كه مشهود است عده زیادی از جمعیت كشور را جوانان تشكیل می‌دهند تعداد نسبتاً زیادی از جوانان ایرانی را دانشجویان تشكیل می‌دهند واین جوانان هستند كه باید فردای كشور را به آنها سپرد و این امر زمانی تحقق پیدا می‌كند كه دانشجویان از وضعیت تحصیلی خود راضی باشند كه این رضایت از تحصیل هم برای دانشجو و هم برای جامعه ضرورت دارد.
رضایت، پاسخ مخاطب به موفقیت سازمان است. در یک محیط رقابتی كه سازمان ها برای جلب دانشجویان با یک دیگر رقابت می كنند، رضایت دانشجو یک عنصر كلیدی در كسب برتری و موفقیت هر سازمانی به شمار می رود. به همین خاطر، موسسات آموزش عالی به برآوردن نیازهای دانشجو یعنی دانشجویان توجه زیادی نشان می دهند.
هدف این پژوهش نشان دادن ارزش و اهمیت روابط انسانی در محیط های دانشگاهی است. و کارکنان دانشگاه مسئولیت سنگینی نسبت به برقراری روابط انسانی سالم و مثبت دارند.
1-4- سؤالات و فرضیه های تحقیق
1-4-1- سوالات تحقیق
سؤال کلی:
آیا بین میزان رضایتمندی دانشجویان و عملکرد ارتباطی کارکنان حوزه ستادی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران رابطه وجود دارد.
سؤال های فرعی:
– آیا بین ارتباط کلامی کارکنان حوزه ستادی و میزان رضایتمندی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی رابطه وجود دارد.
– آیا بین ارتباط غیرکلامی کارکنان حوزه ستادی و میزان رضایتمندی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی رابطه وجود دارد.
– آیا بین سرعت عملکرد کارکنان حوزه ستادی با میزان رضایتمندی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی رابطه وجود دارد.
-آیا بین میزان دقت در انجام کار کارکنان حوزه ستادی با میزان رضایتمندی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی رابطه وجود دارد.
1-4-2- فرضیه های تحقیق
فرضیه کلی:
بین میزان رضایتمندی دانشجویان و عملکرد ارتباطی کارکنان حوزه ستادی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران رابطه وجود دارد.
فرضیه های فرعی:
– بین ارتباط کلامی کارکنان حوزه ستادی و میزان رضایتمندی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی رابطه وجود دارد. (جهت بررسی این فرضیه از برایند شاخص های: رعایت ادب و احترام، علاقمندی به راهنمایی، تمایل مثبت به ارائه خدمت و ارائه اطلاعات کافی استفاده گردیده است.)
– بین ارتباط غیرکلامی کارکنان حوزه ستادی و میزان رضایتمندی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی رابطه وجود دارد. (جهت بررسی این فرضیه از برایند شاخص های: تماس چشمی کارکنان، آراستگی کارکنان و برقراری ارتباط با لبخند کارکنان استفاده گردیده است.)
– بین سرعت عملکرد کارکنان حوزه ستادی با میزان رضایتمندی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی رابطه وجود دارد.
– بین میزان دقت در انجام کار کارکنان حوزه ستادی با میزان رضایتمندی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی رابطه وجود دارد.
1-5- مدل تحقیق :
  1-6- تعاریف عملیاتی متغیرها و واژه های کلیدی
1-6-1- ارتباط: بیانگر فرایندی است که در آن پیام از پیام دهنده منتقل می شود.

1-6-2- عملکرد: عبارت است از مجموع رفتارهایی که افراد در ارتباط با شغل از خود نشان می دهند. (موهر، گریفین، 1380، ص 132)

1-6-3- رفتار ارتباطی: به مهارت هایی اطلاق می شود که شخص از آن طریق می تواند با دیگران به نحوی ارتباط برقرار کند که به بروز پاسخ های مثبت و پرهیز از پاسخ های منفی منجر شود.
1-6-4- رضایتمندی دانشجو:
رضایت:
یعنی خرسندی تجربه شده ناشی از ارضای یک خواسته یا هدف (مقیمی، 1380، ص 331).
رضایت، خوشایندی برآمده از آگاهی به یک وضعیت راحت است که معمولا با ارضای بعضی تمایلات خاص پیوند خورده است. چنانچه افراد به اهداف و خواسته های مورد نظر خود دست یابند و بدین جهت ارضا شوند در این صورت حالت خوشایندی که به انها دست می دهد را می توان رضایت نامید. (پایندانی، 55،1386)
رضایت حالت هیجانی است که با رسیدن به یک هدف پدید می آید. رضامندی به آن حالت موجود زنده گفته می شود که تمایلات محرک وی به هدف خود رسیده اند، احساسی که هنگام رسیدن به آرزو هایش پیدا می کند.
دایرةالمعارف فلسفه و روان شناسی رضایت را اینگونه تعریف می کنند : رضایت خوشایندی بر آمده از آگاهی به یک وضعیت راحت است که معمولاٌبا ارضای بعضی تمایلات خاص پیوند خورده است. از آنجائیکه رضایت همراه خویشاوندی است، لذا خویشاوندی ممکن است به رضایت تبدیل شود. افراد رضایت را در فکر کردن به وضعیتی که در وهله اول از خویشاوندی برای آن حاصل می شود به دست می آورند.
دانشجو:
در این تحقیق منظور از دانشجو، دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب می باشد.
1-6-5- دانشگاه آزاد اسلامی: در این تحقیق منظور از دانشگاه آزاد اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب می باشد.
1-7- روش تحقیق
با توجه به موضوع تحقیق و قلمرو آن، روش پیمایشی مورد استفاده قرار گرفته است.
1-8- قلمرو تحقیق
قلمرو مکانی مورد پژوهش در این تحقیق مراجعه کنندگان به ساختمان ستادی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب می باشد و زمان انجام پژوهش سال 1392 می باشد.
1-9- جامعه و حجم نمونه
جامعه آماری این تحقیق را دانشجویان مراجعه کننده به ساختمان ستادی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب طی یک نیمسال تحصیلی تشکیل می دهند که طبق بررسی های به عمل آمده از حوزه های مختلف ساختمان ستادی، تعداد مراجعه کننده موثر به ساختمان ستادی این واحد به طور میانگین روزانه 80 نفر برآورد شده که با در نظر گرفتن 5 روز کاری در هر هفته، جامعه و نمونه آماری دانشجویان مراجعه کننده به شرح ذیل به دست می آید:
میانگین مراجعه کنندگان به ساختمان ستادی واحد تهران جنوب در هفته           450= 5 ×80
تعداد کل مراجعه کننده به ساختمان ستادی واحد تهران جنوب در یک ماه       1800 =450 × 4

.1. مقدمه

امروزه در عصر حاضر ورزش و مشارکت افراد در فعالیت های ورزشی به عنوان یک پدیده اجتماعی در خور بررسی وتأمل است. از مهم ترین کارکردهای این پدیده، نقش مهم آن در ایجاد سلامت جامعه است. این موضوع را می توان از طریق ورزش برروی زندگی افراد که در این زمینه مشارکت دارند، به‌روشنی مشاهده کرد(مظفری،1392). سوهن و همکاران(2014) بیان نمودند که مشارکت افراد در فعالیت های فیزیکی و بدنی سبب توسعه اجتماعی، شناختی و روانی و در سطح بالاتر سبب بهبود تناسب اندام می گردد(سوهن و همکاران،2014). ورزش به عنوان پدیده ای مهیج، برانگیزاننده، موجد اتحاد ملی، عامل توسعه و ارتقای سلامت در جامعه، جایگاه مهمی در جامعه بر عهده دارد(مکچنسی،2013). به طور کلی ورزش در نهایت بازتابی از جامعه امروز است. از طریق ارتقای ورزش، فعالیت های ورزشی به عنوان یک ابزار برای توسعه جوامع و صلح در فرهنگ های مختلف می باشد(کارتوکولیس و همکاران،2009). دراین راستا توسعه ورزش در ارتباط با افزایش مشاركت و ترویج فرصت‌ها و مزایای حضور در فعالیت‌های ورزشی است. تعاریف مختلفی از مفهوم توسعه ورزش ارائه شده است. مفهوم توسعه ورزش بسیار کلی است و می تواند توسعه ورزش را در کلیه سطوح همگانی، نخبه، پایه و غیره در بر می گیرد(بولک،2006). توسعه ورزش یک کمک همه جانبه به مردم برای شروع یک ورزش، ماندن در ورزش انتخابی خود و موفقیت در آن است. توسعه ورزش توسط کالینز به عنوان یک فرصت های تاثیرگذار(موثر)، سیستم ها و ساختارها و فرایندهایی تعریف شده است که افراد جامعه را در تمام سطوح یا گروه های خاص یا منطقه ای قادر می سازد در ورزش، تفریح و سرگرمی شرکت کنند و عملکردشان را به هر سطحی که مد نظر آن ها می باشد، پیشرفت دهند(سوتیریادو،2012).

از سوی دیگر می توان یکی از مهمترین بخش های متدوال در توسعه ورزش یک جامعه را ورزش های پایه دانست. امروزه ورزش های پایه بطور ویژه مورد توجه کشورهای مختلف قرار گرفته است. دانشمندان بسیاری در تلاش هستند تا شاخص های پیش بینی کننده افراد مستعد در ورزش های مختلف را شناسایی و توسعه دهند(آبوت،2005). بطوریکه کشور استرالیا قبل از المپیک سیدنی توجه بسیار زیادی را به ورزش پایه در مدارس پرداخته است(فارمر،1996). ارائه مهارت ای حرکتی پایه و آموزش ورزش های پایه نظیر ژیمناستیک و شنا و دومیدانی به دانش آموزان آن ها را برای ورزش های آینده، فعالیت های بدنی، خدمت سربازی و به طور کلی برای زندگی بهتر آماده خواهد کرد(هادی زاده،1390). آموزش ورزش پایه در دوران

 تحصیلی دبستان و حتی بالاتر از این دوره می تواند به نحوی اثربخش به دانش آموزان کمک کند تا چگونگی مشارکت در مسابقات و رقابت های ورزشی را بیاموزند(تجاری،1386). علاوه بر این ورزشی که پایه و اساس آن بر مدرسه باشد فرصت خوبی است برای معلمان که به طور معمول صلاحیت دارند و مهارت های چگونه زیستن و علم و دانش را به گونه ای سازمان یافته به همه کودکان در محیطی امن و حمایت کننده بیاموزند. مهارت های حرکتی پایه تقریبا پایه و اساس همه فعالیت های بدنی و ورزشی را تشکیل می دهند(خدایی،1392). بررسی ركوردها و نتایج قهرمانان برتر و نخبه جهان مبین آن است كه اكثریت ركوردها مربوط به آن دسته نظام های ورزشی است كه دارای برنامه ای جامع، علمی و نظام مند برای تربیت ورزشكاران نخبه و سطح بالا هستند. اگر رشد و تكامل یک انسان، تامین نیازهای او تلقی شود و تامین نیازهای یک انسان را نیز زمینه مساعد برای شناخت استعداد و باروركردن و به شكوفایی رساندن آنها بدانیم، به این حقیقت می توان پی برد كه از نظر فلسفی، علمی و تحقیقاتی، حركت، ورزش، بازی و فعالیتهای جسمانی از عوامل مهم تاثیرگذار در رشد و تكامل طبیعی هر فرد می باشند و در مسیر رشد و تكامل انسان باید استعدادهای نهفته در درون او را شناخت و بارور كرد. بنابراین، بهترین محیط برای تحقق این امر مدرسه و بهترین دوره برای باروركردن آن دوره نوجوانی و جوانی و یکی از بهترین وسایل برا

شکی نیست که ثروت ملی یک کشور و به عبارت بهتر سرمایه انسانی در قالب مهارت ها، سازمان‌ها، و انگیزه هایشان ظاهر می شود. مدیران باید به منظور بهره گیری هر چه بیشتر از نیروی انسانی شاغل عوامل انگیزشی موثر در تحریک آنان را به درستی شناسایی کرده و تلاش نمایند که هر چه بیشتر این توان را در مسیر اهداف سازمان قرار دهند (ریاحی، 1383، 20) که یکی از این راه ها توانمند سازی کارکنان[1] است.

از طرفی دانش در سازمان های امروزی به عنوان یک دارایی با ارزش و مدیریت دانش به عنوان یکی از اولویت های مدیریت مطرح است.

برای تحقق چنین امری سازمان های عصر حاضر به اجرای استراتژی هایی می پردازند که به هوشمند سازی کمک می کند. در عصر دانش ورزان[2] مدیران و متخصصان آگاه، اقدام به توسعه مدیریت دانش می نمایند تا سازمان های هوشمند و یادگیرنده ایجاد نمایند و به توسعه دانش صحیح بپردارند، بدین ترتیب عملکرد سازمان را بهبود دهند (الهی و مهدی پور، 1381، 28) این تحولات فزاینده سازمانها را به آن وا میدارد که از مدیریت سنتی و سازمان سنتی به مدیریت سازمان یادگیرنده تبدیل شوند.

امروزه توانمندسازی کارکنان سازمان به عنوان استراتژی افزایش عملکرد و تامین بقای سازمان باید مهم ترین مساله سازمان در نظر گرفته شود. به نظر می رسد که توانمندسازی موجبات انعطاف پذیری در تغییرات داخل سازمان می گردد و عنصر مهمی در سازمان های ارگانیک یا نظام یافته است که موجبات انطباق سازمان با تغییرات محیطی را فراهم می کند (محمدزاده طاهری، 1384، 87).

اهمیت یادگیری مستمر و قوی در سازمان ها هرگز تا به این اندازه حیاتی نبوده است. به دلیل وجود نیروهایی همچون جهانی شدن و فناوری، سرعت و پیچیدگی تحولات به گونه ای افزایش یافت که سازمان ها مجبور شدند برای ادامه حیات همواره چیزهای بیشتری یاد بگیرند (مارکواد،1388، 10).

در این شرایط بسیاری از سازمانها راه حل را افزایش قابلیت یادگیری سازمانی و اجرای برنامه های توانمند سازی تشخیص داده و کوشش نموده اند با به کارگیری این برنامه ها، علاوه بر اصلاح متغیرهای تاثیرگذار بر احساس کارکنان ،با بهره گرفتن از یادگیری سازمانی و توانمندسازی افراد به موانع درونی و بیرونی چیده شده و زمینه مساعد برای پرورش کارکنان توانمند فراهم کند.

در این فصل ابتدا به بیان مساله، اهمیت و اهداف تحقیق خواهیم پرداخت سپس ضمن تشریح چهارچوب نظری، مدل تحلیلی و فرضیه های تحقیق مطرح می گردد. در پایان فصل نیز علاوه بر بیان مختصری از روش شناسی تحقیق و تعاریف عملیاتی اصطلاحات، محدودیت ها و تنگناهای اجرای تحقیق مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت.

1-1-    بیان مساله تحقیق

امروزه مدیران و رهبران سازمانها دریافته اند که به یادگیری به عنوان پدیده ای ارزشمند بنگرند و برای موفقیت در ایجائ آینده ای بهتر ، سازمانی را پرورش دهند که به خوبی و به طور اثربخش پایدار و در پی فراگیری باشد و برای حفظ بقای خود با دگرگونیها هماهنگ گردد.(Hong et al,2006, 1028)

ویژگی سازمان های امروزی پویایی و پیچیدگی، ابهام و سنت گریزی است و دائما از محیط اطراف خود تاثیر می پذیرند و تغییر را به عنوان ضرورتی اجتناب ناپذیر پذیرفته اند. به منظور غلبه بر شرایط نامطمئن پیچیده و پویا تنها راهی که پیش روی سازمانها قرار دارد،توانمندسازی کارکنان از طریق کسب دانش و مهارتی می باشد که به سرعت کهنه و منسوخ می شود. از این رو، داشتن نیروی انسانی توانا و کارآمد که بنیاد ثروت ملی و دارائی های حیاتی سازمان به حساب می آیند، منافع بسیار زیادی برای سازمانها به دنبال خواهد داشت. توانمند سازی ظرفیتهای بالقوه ای را برای بهره برداری ار سرچشمه توانایی انسانی که از آن استفاده کامل نمی شود در اختیار سازمانها می گذارد. (بزاز جزایری، 1386، 50).

تلاش برای ارتقای بهره وری نیروی انسانی و استفاده بهینه از نیروی انسانی یکی از برنامه های حیاتی سازمانها محسوب می گردد. تربیت نیروی انسانی ماهر و متخصص مهمترین عامل در موفقیت هر سازمان در مواجه شدن با تغییرات محیطی است. زیرا این انسان است که می تواند از وسایل و امکانات در جهت رسیدن به اهداف سازمان ها به نحو مطلوب استفاده نمایند (شریف زاده و محمدی مقدم، 1388، 15).

برای بهبود و اصلاح سازمانها تلاشهای زیادی انجام شده است که عمدتا حول موضوعاتی مانند کاهش سلسله مراتب و دیوانسالاری، تشکیل گروه های فعال و مشارکت در تصمیم گیری در پایین ترین رده های سازمانی است. نوآفرینی سازمانها و گرایش آنان به سوی تمرکز زدایی به دلیل عدم انعطاف پذیری در ساختارهای سنتی جنبشی را ایجاد کرده است که نقش کارمندان ونیاز به توانمندی آنان به عنوان مرکز ثقل هرگونه تلاش برای کاهش اندازه سازمان و بهبود خدمات به مشتریان و مردم مورد تایید قرار گرفته است shelton,2002, 143))

برای اینکه توانمندسازی موفقیت آمیز باشد، باید به کارکنانی که خواسته می شود امکانات آموزشی داده و محیط لازم آفریده شود تا بالندگی خودشان را تامین کنند. داشتن دانش و توانایی که شخص بتواند کار انجام بدهد، هم برای انجام دادن کار به طرزی که نتیجه تولید کند اهمیت دارد و هم از نظر

 افزایش دادن اعتماد کارکنان مهم می باشد (امیرکبیری،356:1385).

از طرف دیگر چناچه بخواهیم کارکنان را به رقابت موثر در بازارهای کاملا رقابتی توانا سازیم، نکته کلیدی این خواهد بود که چگونه آنها یادبگیرند و دانش جدید تولید کنند و به تبع آن چگونه سازمانها، این دانش را مدیریت کنند (بابایی،1383، 9).

در این تحقیق سعی بر این است که به این پرسش اساسی پاسخ داده شود که آیا یادگیری سازمانی بر توانمندسازی کارکنان شرکت پالایش نفت تهران(شهید تندگویان) تاثیر می گذارد؟ لذا با بررسی عوامل و مولفه های توانمندسازی، توانمند سازی کارکنان شرکت پالایش نفت تهران(شهید تندگویان) مورد سنجش قرار می گیرد و همچنین با توجه به اینکه توانمندسازی کارکنان در سازمان ها یک تحول اساسی محسوب می شود و شرط اصلی هر تحول، نیاز به یادگیری و تغییر است لذا یادگیری سازمانی نیز مورد بررسی قرار می گیرد.

بنابراین مساله ای که وجود دارد شناسایی این موضوع است که آیا کارکنان این شرکت از توانمندی لازم برخوردار هستند؟ آیا شرکت پالایش نفت تهران(شهید تندگویان) سازمان یادگیرنده است؟ و اینکه آیا یادگیری سازمانی تاثیری بر توانمند سازی کارکنان این شرکت دارد که بتوان یادگیرنده بودن یا نبودن این شرکت را به کارکنان آن نسبت داد؟

در این خصوص شرکت پالایش نفت تهران (شهید تندگویان) به عنوان واحد مورد مطالعه، در شش ماهه دوم سال 93 انتخاب شده است. جامعه آماری مورد مطالعه شامل کلیه کارکنان این شرکت اعم از ستادی و عملیاتی می باشد.

1-2-    اهمیت تحقیق

جهان امروزه به ویژه جهان سازمان ها، دستخوش تغییر و تحولات شگرف و مداومی است و تمامی ابعاد سازمان ها از محیط داخلی تا محیط خارجی از عوامل انسانی تا غیر انسانی و غیره همگی با شتابی خیره کننده در حال تبدیل شدن از حالتی به حالتی دیگرند. در چنین شرایطی، سازمان ها برای بقا تلاش می کنند و برای اینکه بتوانند خود را در محیط پر تلاطم اطراف حفظ کنند پیوسته از قالب های غیر پویا خارج می شوند و به سمت توسعه یادگیری و ایجاد سازمان یادگیرنده حرکت میکنند.(,2002, Adair,18).

از جمله عواملی که باعث شده اند سازمان های قرن 21، شکلی متفاوت از سازمان های سنتی پیدا کنند، افزایش انتظارات مشتریان، رشد جهانی شدن و تکنولوژی بسیار پیشرفته می باشد. در سازمان های قرن 21، نیاز به آن خواهد بود که علاوه بر انرژی کارکنان، نیروی فکری و خلاقیت آنها نیز مدیریت شود.تحت این شرایط نه تنها روش های سلسله مراتب دستوری – کنترلی مناسب نخواهد بود بلکه کارکنان باید خودشان ابتکار عمل نشان دهند و برای حل مشکلات سریعا اقدام و در تیم های خودگردان، ایفای نقش کنند.(مورهد و گریفین،1387،5) به طوری که لزوم پرورش کارکنانی که دارای توانایی خود مدیریتی باشند باعث شده که در توانمندسازی، نیروی انسانی به عنوان یک پارادایم جدید توجه بسیاری از صاحبنظران مدیریت را به سوی خود جلب کند ,2002,shelton)50).

امیدواری، حالتی نفسانی است که در آن، انسان به اموری که انتظارش را دارد دل بستگی پیدا کرده است. امید، در انتظار چیزی بودن است در حالی که بیشتر وسایل و اسباب آن فراهم شده است.(جباران ،1378) معمولاً امید و آرزو، در فرهنگ فارسی، در کنار یکدیگر به کار می روند، اما در زبان عربی به صورت جداگانه با عنوان های (رجا) و (اَمَل) استعمال می شوند. (موسوی همدانی ،1363) با یک تحلیل می توان گفت: در هر امیدواری، آرزو هست، ولی هر آرزویی، امیدواری نیست.

یکی ازتفاوتهای مهم انسان و حیوان داشتن امید درزندگی است. امید، به زندگی انسان معنا جهت صفا شور و حرارت می بخشد. بدون امید زندگی آدمی به جهنمی غیرقابل تحمل تبدیل می شود. انسان های مثبت اندیش همیشه و در همه و حتی در بدترین شرایط امید خود را از دست نمی دهند و دنیا اطراف خود را علیرغم تمام مشکلات قابل اطمینان و زیبا ارزیابی می کنند.         

آموزش و تربیت از جمله مسائل مهمی است که از دیرباز توجه معلمان و متولّیان آموزش و پرورش را به خود مشغول ساخته است. در هر دوره ای دانشمندان و متفکران درباره تربیت، فعالیت های علمی و عملی داشته و در این زمینه، نظرات کاربردی مهمی ارائه داده اند. در منابع اسلامی (قرآن و روایات) بیش از هر امری، مسئله تربیت و سازندگی انسان به چشم می خورد. رشد معنوی انسان و رسیدن او به کمالات، از مهم ترین برنامه های انبیا و کتاب های آسمانی بوده است. از «امید» به عنوان یکی از عوامل مهم در تربیت و آموزش انسان از دیدگاه اسلام و نقش سازنده آن اشاره می شود(داودی 1386)

1-2- بیان مسأله

امید یک حالت روحى و روانى و برانگیزاننده انسان به كار و فعالیت است. به طور طبیعى، انگیزه بشر در كارهاى اختیارى امید به نفع یا ترس از زیان است. در واقع، خوف و رجا به منزله نیروى اجرایى براى حركت بوده، عامل مستقیم تلاش ها و رفتارهاى انسانى است )براندن،ترجمه هاشمی ،1376(

ایمان و امید در ایجاد سلامت روحی و روانی انسان نقش مهمی بر عهده دارد. امید به زندگی انسان معنا می‌بخشد و هنگام هجوم مشكلات و ناملایمات از فروپاشی روان آنان جلوگیری می‌كند و مانع استیلای یأس و دلسردی بر آنان می‌شود. همین که انسان به آینده ای روشن امید داشته باشد احساسی نیکو و حالتی شاد به وی دست می دهد و باعث نشاط وی می شود و در او انگیزه کار و تلاش ایجاد کرده و او را به فعالیت صحیح زندگی وادار می کند . (مصباح ،1372)

امید داشتن باور به نتیجة مثبت اتفاقها یا شرایط، در زندگی می‌باشد. امید احساسی است دربارة اینکه می‌توانیم آنچه را که میخواهیم، داشته باشیم یا یک اتفاق، بهترین نتیجه را برای ما خواهد داشت. امیدوار بودن با خوش‌بین بودن متفاوت می‌باشد. امید یک حالت احساسی است یعنی یکی از احساسات انسان می‌باشد اما خوش‌بین بودن نتیجة یک روش و الگوی تفکر عمدی و اختیاری(بینش)است که باعث حالت و رفتار مثبت در انسان می‌شود (نظری منتظر، 1386).

مسئله امید در فرهنگ اسلامى مطرح شده است. قرآن براى تشویق و ترغیب انسان به كارهاى شایسته، بهره فراوانى از امید برده است. همچنین از نقش های تربیتی و آموزشی امید در زندگی انسان ها سخنان زیادی هم در قرآن و هم در سخنان ائمه در اسلام آمده است. قرآن امید را عاملی مهم در حرکت و زندگی بشر برمی شمرد و بیان می کند که امید است که وی را به سوی تعلیم و تربیت سوق می دهد. از نظر جهان‎بینى توحیدى، امید تحفه الهى است که چرخ زندگى را به گردش در مى‎آورد و موتور تلاش و انگیزه را پرشتاب مى کند. اگر روزى امید از انسان گرفته شود، دوران خمودگى و ایستایى او فرا مى‏رسد و او را از آموزش باز می دارد. قرآن، مهم ترین اثر و کارکرد امید در زندگی بشر را آسان شدن سختی ها و تقویت روحیه انسان می داند. به این معنا که انسان برای هر عملی می بایست انگیزه ای داشته باشد و هرچه کار سخت تر و دشوارتر باشد. می بایست امید به بهره وری و بهره مندی نیز بیش تر باشد (مصباح، 1386).

از آن جهت كه امید یک حالت انسانی است “موانع درونی” و فردی می‌تواند امید را آسیب‌زده كند. ناكامی‌های مكرر، آگاهی‌های محدود و گرفتاری‌های فراوان كه فرصت اندیشیدن را به انسان نمی‌دهد از “بعد بیرونی” عدم ارایه‌ی آگاهی‌ و اطلاعات لازم ، نبود خدمات راهنمایی و مشاوره‌ی صحیح، و فراهم نكردن امكانات لازم برای رشد واقعی را می‌توان نام برد. از نگاه دیگر عوامل آسیب‌زای امید دو دسته هستند: عوامل كنترل‌پذیر كه همان عوامل اجتماعی و فرهنگی هستند و عوامل غیر كنترل‌پذیر كه از دسترس فرد خارج هستند مانند مرگ، بیماری و حوادث طبیعی كه دانش‌آموز را به نوعی دچار محدودیت و ضعف می‌كند یا فرصت اندیشیدن را از او می‌گیرد.

لذا با توجه به اهمیت این موضوع محقق در صدد پاسخ به این سوال است که :

جنبه های آموزشی و تربیتی امید چیست و نقش آن در سلامت روان انسان از دیدگاه اسلام چه می باشد ؟

1-3-هدف کلی

هدف کلی ،همان مقصود نهایی محقق از انجام پژوهش است که مستقیما از مساله تحقیق مشتق می شود برهمین اساس هدف کلی پژوهش حاضر از نظر می گذرد :

تبیین جنبه های تربیتی و آموزشی امید و نقش آن در سلامت روان انسان از دیدگاه اسلام

1-4- اهداف ویژه تحقیق

اصولا هدف های ویژه از هدف های کلی نشات می گیرد و عملا هر هدف ویژه در بر گیرنده ی یک مولفه یا مقوله ای از هدف کلی است . (نادری و سیف نراقی،1389)بر همین اساس هدف های ویژه این پژوهش به شرح زیر می باشد :

– تبیین اثر جنبه های آموزشی و تربیتی امید

– تبیین نقش امید در سلامت روان انسان

– ارائه راهکارهایی برای افزایش امید در انسان

1-5- سوال اصلی تحقیق

جنبه های آموزشی تربیتی امید در اسلام چیست و چه نقشی در سلامت روان انسان دارد ؟

1-6-سوالات فرعی تحقیق

1- اثر جنبه های تربیتی و آموزشی امید از دیدگاه اسلام کدامند؟

2- از نظر اسلام امید چه تأثیری در سلامت روان انسان دارد؟