دکتر ملکیان

 

استاد مشاور:

دکتر حسین مهدی‌زاده

 

نگارش :

* 

سال تحصیلی :91 -1390

 

تکه هایی از متن به عنوان نمونه :

چكیده

نوآوری و خلاقیت به عنوان نیروی حرکتی تمام موسسات و سازمان های یک جامعه بخصوص برای دانشگاه ها که وظیفه تربیت نیروی انسانی را دارند امری ضروری می باشد.تحقیق حاضر باهدف شناخت و معرفی راهکارهای ارتقاء نوآوری در موسسات آموزش عالی بر مبنای مدل تعالی عملکرد مالکوم بالدریج به صورت پیمایشی و به وسیله پرسشنامه های محقق ساخته در بین78 نفر از اعضاء هیات علمی دانشگاه ایلام صورت گرفته است.سوالات این پژوهش شامل هفت سوال در باره ی راهکارهای گسترش نوآوری بر مبنای هفت معیار بالدریچ است که در نهایت با بهره گرفتن از نرم افزار spss به محاسبه میانگین رتبه ای راهکارهای به دست آمده پرداخته ایم که برای این کار از فرمول همبستگی رتبه ای فریدمن استفاده شده است.نتایج به دست آمده حاکی از ارائه راهکارهایی برای ارتقاء نوآوری در دانشگاه بودهئ به علاوه اینکه معیار رهبری در این مدل دارای بیشترین امتیاز از نظر پاسخگویان بوده است و این موضوع به معنای اهمیت نقش رییس دانشگاه در گسترش نوآوری نسبت به سایر معیارهای این مدل بوده است.

 

 

کلید واژه ها

نو آوری، موسسات آموزش عالی، مدل مالکوم بالدریچ

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                        صفحه

چكیده

فصل اول: كلیات تحقیق

1-1. مقدمه 2

1-2. بیان مسئله 4

1-3. ضرورت واهمیت انجام تحقیق: 7

1-4. اهداف تحقیق: 8

1-4-1. اهداف جزئی تحقیق. 8

1-5. سوالات تحقیق: 9

1-6. تعریف اصطلاحات و متغیرهای تحقیق: 9

1-7. معیارهای هفت گانه مدل تعالی بالدریج. 10

1-7-1. معیار یک (رهبری) 10

1-7-2. معیار دو (خط مشی و استراتژی) 10

1-7-3. معیار سه ( تمرکز بر دانشجویان، ذینفعان و بازار) 11

1-7-4. معیار چهارم (اندازه گیری، آنالیز و مدیریت دانش) 11

1-7-5. معیار پنج ( تمرکز بر نیروهای کاری) 11

1-7-6. معیار شش (مدیریت فرایندها) 12

1-7-7. معیار هفت (نتایج) 12

1-8. تعاریف عملیاتی تحقیق. 12

1-8-1. معیار رهبری. 12

1-8-2. معیار برنامه ریزی راهبردی. 12

1-8-3. معیار تمرکز بر دانشجویان. 13

1-8-4. معیار سنجش،تحلیل و مدیریت دانش.. 13

1-8-5. معیار تمرکز بر اعضاء هیات علمی. 13

1-8-5. معیار مدیریت فرایندها 13

1-8-6. معیار نتایج عملکرد 14

فصل دوم:  پیشینه تحقیق

پیش درآمد فصل دوم 16

مدل مالکوم بالدریج. 16

نگاهی بر مدل کانجی. 17

نگاهی بر مدل تعالی عملکرد EFQM.. 18

الف)معیارهای توانمندی سازمان: 18

ب) نتایج: 19

 

نگاهی بر مدل ادوارد دمینگ… 19

تاریخچه ی نوآوری و خلاقیت در سازمان ها 20

سیر تکامل موضوع نوآوری را می توان در ۵ موج خلاصه نمود: 21

موج اول: دیدگاه شومپیتر. 21

موج دوم: نوآوری تکنولوژیک… 22

موج سوم: نوآوری صنعتی. 22

موج چهارم: 22

موج پنجم: نوآوری علمی ۱۹۹۳. 22

امواع مدل های نوآوری در سازمان. 23

انواع روش های نوآوری. 24

1- مهارگسلی ذهنی  یا بارش فکری(Br  St) 24

2-قوانین افزایش کیفیت اجرایی روش (( Br  St 24

3-شکل نوشتاری مهار گسلی ذهنی (BrW) 25

4- فرایند بازتعریف اکتشافی(HRP) 25

5- قیاس ها 25

6-نظریه ابداعانه حل مساله (TIPS) 25

7-  مدل (IMS) 26

نتیجه گیری از مطالب فصل. 29

فصل سوم: روش شناسی

3-1. پیش درآمدی برفصل سوم 31

3-2. روش تحقیق. 31

3-3. جامعه و نمونه آماری. 32

3-4. روشها یا ابزارهای گردآوری داده‌ها 33

3-5. نحوه ساخت پرسش‌نامه محقق‌ساخته 33

3-6. روایی و پایایی روش و ابزار: 34

3-7. روش های آمار توصیفی: 34

3-8. روش های آمار استنباطی: 34

فصل چهارم: نتایج تحقیق

پیش درآمدی برفصل چهارم 37

جامعه آماری. 37

نتایج جدول: 98

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات

پیش درآمدی بر فصل پنجم 102

خلاصه تحقیق. 103

نتایج. 106

نتیجه‌گیری و بحث: 115

مقایسه نتایج تحقیق با موارد مشابه 117

محدویت‌های تحقیق: 121

محدودیت‌های در اختیار و كنترل محقق: 121

محدودیت‌های خارج از كنترل و اختیار محقق: 121

پیشنهادات تحقیق. 122

پیشنهادات کاربردی: 122

پیشنهادات پژوهشی: 123

منابع و ماخذ 124

 

فهرست جداول

عنوان                                                                                                        صفحه

 

جدول1-3 .   انطباق سؤالات تحقیق با سؤالات پرسشنامه

جدول 1-4 .  نوع ارزش های متناسب با گسترش نوآوری

جدول 2-4 .  نظرات نمونه آماری در زمینه فعالیت‌های رئیس دانشگاه

جدول3-4.   اهمیت فعالیت‌های مربوط به رئیس دانشگاه

جدول 4-4.  اختیارات رئیس دانشگاه برای تشویق و ترغیب کارکنان

جدول5-4.  نظارت نمونه آماری در زمینه تدوین اهداف و استراتژی

جدول 6-4.  نظرات نمونه آماری در مورد تدوین اهداف دانشگاه

جدول 7-4.   نظرات نمونه آماری درباره استراتژی‌های مرتبط با نوآوری

جدول 8-4.  نظرات نمونه آماری در مورد تدوین خط مشی‌ها

جدول 9-4.  نظرات نمونه آماری در مورد تمرکز بر ذینفعان

جدول 10-4.  راهکارهای گسترش نوآوری در دانشگاه با تمرکز بر ذینفعان

جدول 11-4.   ایجاد راهکار برای ارتقاء نوآوری با تکیه بر تمرکز بر ذینفعان

جدول 12-4.  نظرات نمونه آماری درباره تمرکز بر ذینفعان و بازار کار

جدول 13-4.  نظرات نمونه آماری درباره مدیریت دانش

جدول 14-4.  نظرات نمونه آماری در مورد مفید واقع شدن مدیریت دانش

جدول 15-4. گسترش نوآوری با توجه به مدیریت دانش

جدول 16-4.  راهكارهای نوآوری با توجه به مدیریت دانش

جدول 17-4.  نقش نیروهای كاری در ارتقاء نوآوری

جدول 18-4.  اثرگذاری تمركز بر نیروهای كاری در گسترش نوآوری

جدول 19-4.  نظرات نمونه آماری در مورد چگونگی گسترش نوآوری در دانشگاه

جدول 20-4.  ایجاد راهكاری برای ارتقاء نوآوری از طریق نیروهای كاری

جدول 21-4.   نظرات نمونه آماری در مورد معیار مدیریت فرایند

جدول 22-4.  افرادی که می‌توانند با مدیریت فرایندها منجر به نوآوری در دانشگاه گردند

جدول23-4.  فرایندهایی كه منجربه خلاقیت در دانشگاه می‌شوند

جدول 24-4.   اهمیت فعالیت‌هایی که منجربه خلاقیت می شوند

جدول 25-4.   نتایج مؤثر در ایجاد نوآوری در دانشگاه

جدول 26-4.  نتایج برنامه‌ریزی دانشگاه

جدول 27-4.  چگونگی تبدیل نتایج بدست آمده به راهکاری برای نوآوری

جدول 28-4.   نتیجه ای خوب از فعالیت‌های دانشگاه كه منجر به نوآوری گردد

جدول 29-4.  نتایج آمار توصیفی

جدول 30-4 .  آزمون فریدمن  برای ارزش های سازمانی مربوط به رهبر

جدول 31-4   آزمون فریدمن  برای فعالیت های مربوط به رییس دانشگاه

جدول 32-4.   آزمون فریدمن  برای فعالیت های نوآورانه رییس دانشگاه

جدول 33-4.   آزمون فریدمن برای اختیارات رییس برای تشویق کارکنان

جدول 34-4 .  آزمون فریدمن  برای تدوین اهداف بر اساس منافع ذینفعان

جدول 35-4.   آزمون فریدمن  برای اهداف دانشگاه منجر به گسترش نوآوری

جدول36-4.   آزمون فریدمن  برای اصول مربوط به خط مشی دانشگاه

جدول37-4.   آزمون فریدمن برای گسترش نوآوری با توجه به اهداف

جدول38-4   آزمون فریدمن برای تمرکز بر بازار کار و ذینفعان

جدول 39-4.   راهکار های گسترش نوآوری با تمرکز بر بازار کار

جدول 40-4.   آزمون فریدمن برای گسترش نوآوری با تمرکز بر منافع  ذینفعان

جدول 41-4.   آزمون فریدمن برای راهکارهای  نوآوری  با توجه به و بازار کار

جدول 42-4 .  آزمون فریدمن برای  موارد مربوط به مدیریت دانش

جدول 43-4.   آزمون فریدمن برای  مدیریت دانش برای ارتقاء نوآوری

جدول 44-4.   آزمون فریدمن برای موارد مربوط به مدیریت دانش

جدول 45-4.   آزمون فریدمن برای راهکار ارتقاء نوآوری در دانشگاه

جدول 46-4   آزمون فریدمن برای موارد مربوط به تمرکز بر  اعضاء هیات علمی

جدول 47-4.   آزمون  فریدمن برای اهمیت تمرکز بر نیروهای کاری

جدول 48-4.   آزمون فریدمن برای تمرکز بر نیروهای کاری

جدول 49-4.   آزمون فریدمن برای اشاعه نوآوری توسط نیروهای کاری

جدول 50-4   آزمون فریدمن برای موارد مربوط به معیار مدیریت فرایندها

جدول 51-4.   آزمون فریدمن در مورد مدیریت فرایند ها

جدول 52-4.   آزمون فریدمن برای گسترش نوآوری با توجه به مدیریت فرایندها

جدول 53-4.   آزمون همبستگی فریدمن برای نوآوری با توجه به فرایندها

جدول 54-4.   آزمون فریدمن برای معیار نتایج

جدول 55-4.   آزمون فریدمن برای نتایج دانشگاه که حاصل برنامه ریزی دانشگاه است

جدول 56-4.   آزمون  فریدمن در موردتبدیل معیار نتایج بدست آمده

جدول 57-4   آزمون فریدمن در مورد بهترین نتیجه از فعالیت های دانشگاه

جدول 58-4  نتایج سوالات تحقیق

 

فهرست نمودارها

عنوان                                                                                                        صفحه

 

نمودار 1-4.  نوع ارزش های متناسب با گسترش نوآوری

نمودار 2-4. .  نظرات نمونه آماری در زمینه فعالیت‌های رئیس دانشگاه

نمودار 3-4.  اهمیت فعالیت‌های مربوط به رئیس دانشگاه

نمودار4-4.  اختیارات رئیس دانشگاه برای تشویق و ترغیب کارکنان

نمودار5-4.  توزیع پراکنش نمونه آماری در زمینه تدوین اهداف

نمودار6-4.  نظرات نمونه آماری در مورد تدوین اهداف دانشگاه

نمودار 7-4. نظرات نمونه آماری درباره استراتژی‌های مرتبط با نوآوری

نمودار 8-4.  نظرات نمونه آماری در مورد تدوین خط مشی‌های دانشگاه

نمودار 9-4.  نظرات نمونه آماری در مورد تمرکز بر ذینفعان دانشگاه

نمودار 10-4.  راهکارهای گسترش نوآوری در دانشگاه با تمرکز بر ذینفعان

نمودار11-4.   ایجاد راهکا برای ارتقاء نوآوری با تکیه بر تمرکز بر ذینفعان

نمودار 12-4.  نظرات نمونه آماری درباره تمرکز بر ذینفعان

نمودار 13-4.  نظرات نمونه آماری درباره مدیریت دانش و اطلاعات

نمودار14-4.  نظرات نمونه آماری در مورد مفید واقع شدن مدیریت دانش

نمودار 15-4 . گسترش نوآوری با توجه به مدیریت دانش

نمودار 16-4.  راهكارهای نوآوری با توجه به مدیریت دانش

نمودار17-4.  نقش نیروهای كاری در ارتقاء نوآوری در دانشگاه

نمودار 18-4.  اثرگذاری تمركز بر نیروهای كاری

نمودار 19-4. چگونگی گسترش نوآوری در دانشگاه

نمودار 20-4. راهكاری برای ارتقاء نوآوری از طریق نیروهای كاری

نمودار21-4.   نظرات نمونه آماری در مورد معیار مدیریت فرایندها

نمودار 22-4.  افرادی که با مدیریت فرایندها منجر به نوآوری می گردند

نمودار23-4.  فرایندهایی كه منجربه خلاقیت در دانشگاه می‌شوند

نمودار 24-4. اهمیت فعالیت‌هایی که منجربه خلاقیت می شوند

نمودار 25-4. نتایج مؤثر در ایجاد نوآوری در دانشگاه

نمودار 26-4.  نظرات نمونه آماری در مورد نتایج برنامه‌ریزی دانشگاه

نمودار27-4.  چگونگی تبدیل نتایج بدست آمده به راهکاری برای نوآوری

نمودار 28-4.   نتیجه ای خوب از فعالیت‌های دانشگاه

نمودار 29-4.  نتایج  تحقیق

 

فهرست شكل‌ها

عنوان                                                                                                        صفحه

 

1- 1. مدل قشه مفهومی مالکوم بالدریچ

1-4.  مدل مفهومی نتایج تحقیق

 

 

 

 

 

فصل اول

كلیات تحقیق

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1-1. مقدمه

با پیشرفت های روز افزون علم و فناوری و جریان گستردگی اطلاعات و ارتباطات جوامع امروزی بیش از پیش دچار پیچیدگی و چالش شده است.لذا هر جامعه و سازمانی برای بقاء و جلوگیری از رکود و عقب ماندگی نیازمند تحول و نوآوری است. و از آنجا که نو آوری تغییری است معنی دار که برای بهبود خدمات و فرایندهای سازمانی و ایجاد ارزشهای جدید برای ذینفعان سازمانها صورت می گیرد برای دستیابی به تمامی ابعاد مقوله ی نوآوری باید بر تمامی بخش های یک سازمان متمرکز شد.)شرفی،1387)

در این بین دانشگاه ها به عنوان سازمان هائی که نقش اساسی در تولید اندیشه های جدید و نیز انباشت و انتقال دانش جدید دارند و به صورتی روزافزون نیازمند به روزسازی و ارتقاء نوآوری هستند که  مورد توجه ما در مطالعه ی پیش رو قرار گرفته اند. از میان مدل های تعالی کیفیت و نوآوری نیز مدل مالكوم بالدریج[1] را در نظر گرفته ایم که بر مبنای این مدل سازوکارها و مجموعه ارزشها و مفاهیم کلیدی در قالب 8 معیار برای ارتقاء نوآوری تعریف شده است.از جمله مزایای عمده این مدل بر سایر مدل های تعالی عملکرد موجود مانند: مدل کانجی[2]، EQFM [3]و یا دمینیگ[4] این است که با توجه به مطالعه ما در حوزه ی محیط آموزشی دانشگاه این مدل مراکز آموزشی را دربرگرفته و شامل می گردد.(صفایی فخری وجلال وندی،1389)

از طرفی کیفیت آموزشی و پژوهشی از جمله دغدغه هائی است که همیشه نظام های دانشگاهی برای دستیابی به آن تلاش می کنند.

بنابراین ارتقای مستمر کیفیت آموزش عالی مستلزم استفاده از ارزیابی آموزشی است و لزوم استقرار یک سیستم ارزیابی کارآمد و هدفمند در نظام آموزشی عالی به منظور بررسی و ارزشیابی کیفیت و نوآوری های آموزشی امری اساسی است که شاید امروزه بیش از پیش نیاز به آن از طرف دانشگاه ها و مراکز آموزشی احساس می شود.(لبانی مطلق،1387)

بر این اساس آنچه که نیاز است یک مدل یا ابزار است که فرایندی سیستماتیک برای پیشبرد و مدیریت که با هدف بهبود عملکرد سازمانها در کلیه ابعاد و ارتقای کیفیت طراحی شده باشد.اگر چه هیچ یک از الگوهای بهبود کیفیت بدون محدودیت نیست مفید بودن مدل بالدریج در آموزش عالی نسبت به سایر مدل های مشابه به روشنی مشخص است زیرا این معیار با شروع فرایند بهبود و ارزیابی نظام یافته چهارچوب قابل اعتمادی را از طریق تغییرات همراه با نوآوری فراهم می کند.(لبانی مطلق،1387)

پژوهش حاضر بنا بر تعاریفی که از مقوله نوآوری در موسسات آموزش عالی وجود دارد به بررسی راهکارها و روش هایی می پردازدکه بر مبنای اصول هشت گانه مدل مالکوم بالدریج منجر به گسترش نوآوری در این موسسات می گردد.در این راستا با طرح پرسشنامه هایی در ارتباط با هر یک از معیار های مدل و نیز انجام مصاحبه با افراد صاحب نظر در زمینه تحقیق به جمع آوری اطلاعات لازم پرداخته ایم که در نهایت بتوانیم بتوانیم به جمع بندی و نتیجه گیری از این نظرات راهکارهای مقتضی و مورد استفاده برای نوآوری را که بنابر تعریف فرایند هدایت شده طرح ایده های جدید و دانش جدید در باب تولیدات و خدمات یک سازمان است بر مبنای مدل مالکوم بالدریج بیابیم. (احدی و مسچی،1387)

 

1-2. بیان مسئله

رشد بی وقفه دانش و تکنولوژی در جهان فرامدرن کنونی و گستردگی دامنه آن کشورهای در حال توسعه را ملزم به سرمایه گذاری در تربیت و پرورش افرادی خلاق و نوآور نموده است تا بنیادهای علمی جامعه را مستحکم نموده و به ارتقاء تکنولوژیک کشور همت گذارند. از آنجا که موفقیت شرکت ها و سازمانها در گرو افزایش نوآوری آنهاست ضرورت توجه به نوآوری و کاربست آن درجامعه ، تسهیل گر دستیابی به اهداف توسعه پایدار است. ( امیدیان زاده، ۱۳۸۷) و از آنجا که دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی مرکز تحولات یک جامعه هستند باید باید به گونه ای مدیریت شوند که نوآوری به عنوان دانشی ضروری مطرح گردیده و گسترش داده شود. ( صالحی امیدی۱۳۸۷)

با توجه به این مطالب مسئله تحقیق پیش رو این است که با توجه به انقلاب فناوری اطلاعات و ارتباطات و در محیط پر رقابت امروزی که تقاضا برای ورود به دانشگاه پیش از پیش بالا رفته و انتظارات مشتریان آموزش عالی با چالش های فراوانی مواجه شده نیاز به نوآوری در آموزش عالی الزامی است! دانشگاه ها باید به گونه ای مدیریت شوند که نوآوری به عنوان یک فرهنگ و بخشی از فعالیت های روزانه درآید( هریس[5] به نقل از نصر آزادانی،1387).

واضح است که بسیاری مؤسسات آموزشی فاقد یک چهارچوب سیستماتیک برای ایجاد تغییرات و مدیریت نوآوری هستند که در این بین مالكوم بالدریج مدل مناسبی را برای تعالی عملکرد ارائه می دهد و می توان قسمت مجهول مسئله را که همان ایجاد راهکارهائی برای ارتقاء نوآوری در یک سازمان است را بر اساس آن روشن ساخت، هدف از تحقیق حاضر بررسی استراتژی های ممکن برای ارتقاء و گسترش فعالیت‌های نوآورانه در آموزش عالی بر پایه مدل بالدریج است. معیار مذکور معیار جامعی برای تنظیم رسالت، چشم انداز، ارزشها، اهداف و چالش های راهبردی فراهم می سازد که تا کنون مؤسسات آموزشی زیادی برای بهبود درونی و ارتقاء سطح کیفیت استفاده نموده اند( لبانی مطلق، 1387)و متغیری که در این تحقیق سعی در بررسی آن داریم راهکارهای گسترش نوآوری در مراکز آموزش عالی می باشد و به طور موردی دانشگاه ایلام مورد بررسی قرار گرفته است.

طبیعی است که آموزش عالی دارای همه ی عناصری است که برای تغییر و نوآوری ضروری است و آنچه که نیاز است یک مدل یا ابزار است که فرایندی سیستماتیک برای پیشبرد و مدیریت تغییرات فراهم سازد که ما از میان مدل های تعالی عملکرد موجود مدل مالكوم بالدریج را به این منظور انتخاب کرده ایم.

مساله اصلی تحقیق حاضر یافتن راهکارها و روش هایی است که بر مبنای مدل انتخابی ما تحت عنوان مدل تعالی عملکرد مالکوم بالدریج و بر اساس معیارهای هفت گانه این مدل به صورتی سیستماتیک و نظام یافته بتواند نوآوری و خلاقیت را در یک موسسه آموزش عالی اشاعه دهد چراکه موسسات آموزش عالی بعنوان مرکز تحولات در جامعه نیازمند به روز سازی و بهبود اوضاع برای رویارویی با مسائل و چالش های پیش رو هستند.

[1] – malkom Baldrige

[2] -Kanji

[3] – europen    foundation   for  quality  managment

[4] -Deming

[5] – haris crise

ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد

هدف از پژوهش حاضر بررسی ومقایسه ی رابطه عزت نفس و سلامت روانی و بهزیستی روانشناختی در والدین کودکان عادی و والدین کودکان استثنایی 8 -12ساله شهرستان چناران می باشد،که بدلیل حجم بالا، تعداد 317 نفر،به روش نمونه گیری خوشه ای ،برای این طرح انتخاب شدند. بر اساس نتایج تحقیق مشاهده شد که نمره سلامت روانی در والدین دانش آموزان استثنایی بیشتر از دانش آموزان عادی است بدین معنی که والدین کودکان استثنایی از سلامت روانی بیشتری برخوردارند . همچنین از لحاظ عزت نفس بین والدین دانش آموزان عادی و استثنایی تفاوت معنا داری وجود داشت و نیز مشخص شد که نمره بهزیستی روانشناختی والدین دانش آموزان عادی بیشتر از والدین دانش آموزان استثنایی می باشد بدین معنی که بهزیستی روانشناختی بیشتری دارند.ازجمله محدودیتهای این بژوهش میتوان به :عدم وجود تحقیقات مشابه در داخل وخارج از کشور،دشواری دسترسی به باسخگویان وایجادرغبت در آنها جهت تکمیل برسشنامه هاو…اشاره نمود.

 

کلید واژه ها:عزت نفس،سلامت روانی، بهزیستی روانشناختی

 

 

 

فهرست مطالب

 

 عنوان                                                                                                                                     صفحه

فصل اول کلیات تحقیق

مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..10

بیان مسئله………………………………………………………………………………………………………………………………………………..14

اهمیت و ضرورت پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………………18

اهداف پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………………………… 21

تعاریف مفهومی و عملیاتی واژه ها و متغیرها………………………………………………………………………………………………. 22

فصل دوم ادبیات و پیشنیه تحقیق

مبانی نظری و یافته های پژوهشی………………………………………………………………………………………………………………. 26

عزت نفس در قرآن مجید……………………………………………………………………………………………………………………….. 28

عزت نفس کلی…………………………………………………………………………………………………………………………………….. 29

عزت نفس اجتماعی……………………………………………………………………………………………………………………………….. 30

عزت نفس تحصیلی……………………………………………………………………………………………………………………………….. 30

مولفه های عزت نفس…………………………………………………………………………………………………………………………….. 30

ماهیت عزت نفس………………………………………………………………………………………………………………………………….. 31

نظریات مرتبط با عزت نفس…………………………………………………………………………………………………………………….. 32

سلامت روان…………………………………………………………………………………………………………………………………………. 36

تعریف سلامت روانی……………………………………………………………………………………………………………………………… 38

تعریف بهداشت روانی در فرهنگهای مختلف……………………………………………………………………………………………… 40

اصول بهداشت روانی……………………………………………………………………………………………………………………………… 42

خصوصیات افراد دارای سلامت روانی………………………………………………………………………………………………………. 43

عوامل موثر درتامین سلامت روانی……………………………………………………………………………………………………………. 46

نقش خانواده درتامین سلامت روانی………………………………………………………………………………………………………….. 46

نظریات مرتبط با سلامت

 روانی………………………………………………………………………………………………………………… 46

بهزیستی روانشناختی………………………………………………………………………………………………………………………………. 52

عقب ماندگی ذهنی ………………………………………………………………………………………………………………………………. 57

عقب ماندگی ذهنی آموزش پذیر……………………………………………………………………………………………………………… 57

ویژگیهای کودک استثنایی……………………………………………………………………………………………………………………… 57

نیازهای والدین کودکان استثنایی………………………………………………………………………………………………………………. 58

احساسات والدین کودکان استثنایی…………………………………………………………………………………………………………… 58

پژوهشهای انجام شده در ارتباط با موضوع………………………………………………………………………………………………….. 60

فصل سوم فرایند پژوهش

روش پژوهش ………………………………………………………………………………………………………………………………………. 81

جامعه آماری ……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 81

نمونه و روش نمونه گیری……………………………………………………………………………………………………………………….. 81

ابزار پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………………………………. 81

پرسشنامه بهزیستی روانشناختی…………………………………………………………………………………………………………………. 81

پرسشنامه عزت نفس………………………………………………………………………………………………………………………………. 83

پرسشنامه سلامت روانی………………………………………………………………………………………………………………………….. 87

روش های تجزیه و تحلیل داده ها………………………………………………………………………………………………………………… 87

فصل چهارم یافته ها وتجزیه تحلیل آماری

تجزیه و تحلیل داده ها……………………………………………………………………………………………………………………………. 89

بررسی جمعیت شناختی  آزمودنیها……………………………………………………………………………………………………………. 89

بررسی حجم نمونه به تفکیک محل سکونت………………………………………………………………………………………………. 89

بررسی حجم نمونه به تفکیک سن…………………………………………………………………………………………………………….. 90

بررسی حجم نمونه به تفکیک میزان تحصیلات…………………………………………………………………………………………… 91

بررسی حجم نمونه به تفکیک نوع شغل…………………………………………………………………………………………………….. 92

بررسی حجم نمونه به تفکیک میزان درآمد………………………………………………………………………………………………… 93

بررسی متغیرهای اصلی فرضیات تحقیق……………………………………………………………………………………………………… 94

فرضیه اول……………………………………………………………………………………………………………………………………………. 98

فرضیه دوم……………………………………………………………………………………………………………………………………………. 103

فرضیه سوم…………………………………………………………………………………………………………………………………………… 104

فرضیه چهارم………………………………………………………………………………………………………………………………………… 105

فرضیه  پنجم…………………………………………………………………………………………………………………………………………. 106

فرضیه ششم…………………………………………………………………………………………………………………………………………… 107

بررسی سوالات …………………………………………………………………………………………………………………………………….. 110

فصل پنجم نتیجه گیری

خلاصه یافته های پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………… 124

بحث و نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………………………………………… 125

محدودیت های تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………….. 129

پیشنهادهای تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………….  130

فهرست منابع و ماخذ…………………………………………………………………………………………………………………………… 131

ضمائم………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 135

 

 

 

1-1 مقدمه:

یکی از طبیعی ترین گروه هایی که می تواند نیازهای انسان را ارضا کند خانواده است. وظیفه خانواده مراقبت از فرزندان و تربیت آن ها، برقراری ارتباطات سالم اعضا با هم و کمک به، استقلال کودکان است، حتی اگر کودک کم توان ذهنی1، نابینا2 ، یا ناشنوا  3باشد. کم توان ذهنی یک وضعیت و حالت خاص ذهنی است که در اثر شرایط مختلف قبل از تولد و یا پس از تولد کودک پدید می آید.تولد و حضور كودكی با كم توانی ذهنی در هر خانواده ای می تواند رویدادی نامطلوب و چالش زا تلقی شود كه احتمالا تنیدگی، سرخوردگی، احساس غم و نومیدی را به دنبال خواهد داشت. شواهد متعدد حاکی از آن است که والدین كودكان دارای مشكلات هوشی، به احتمال بیشتری با مشكلات اجتماعی، اقتصادی و هیجانی كه غالبا ماهیت محدود كننده، مخرب و فراگیر دارند، مواجه می شوند. در چنین موقعیتی گر چه همه اعضای خانواده و كاركرد آن، آسیب می بیند فرض بر این است كه مشكلات مربوط به مراقبت از فرزند مشكل دار، والدین، به ویژه مادر را در معرض خطر ابتلا به مشكلات مربوط به سلامت روانی قرار می دهد بررسیها نشان داده اند كه والدین دارای فرزند كم توان ذهنی، در مقایسه باوالدین كودكان عادی، سطح سلامت عمومی  پایین تر و اضطراب بیشتر احساس شرم و خجالت بیشتر و سطح بهزیستی روانشناختی پایین تری دارند (میکائیلی ،1388).

در سالهای اخیر در کشور ایران مانند سایر کشور های جهان علاقه بخصوص مهم از طرف مقامات دولتی و هم از جانب مردم به امر بهداشت روانی نشان داده شده است و اثرات آن در بهبود و اوضاع بیمارستانهای روانی و به کاربردن روش های صحیح در پیشگیری مشاهده می گردد. عدم سازش وجود اختلالات رفتار در جوامع انسانی بسیار مشهور و فراوان است و در هرطبقه و صنفی و در هر گروه و جمعی اشخاص نامتعادل وجود دارند.هر شخص ممکن است گرفتار ناراحتی روانی شود خود به خود کافی نیست زیرا که بهداشت فقط منحصر به تشریح علل اختلالات رفتار نبوده  بلکه هدف اصلی آن پیشگیری ا ز وقوع ناراحتی ها  می باشد. پیشگیری عبارت است از به وجود آمده عاملی که مکمل زندگی سالم و نرمال باشد و نیز درمان اختلالات جزیی رفتار به منظور جلوگیری از وقوع بیماریهای شدید روانی است. یکی از شرایط اصولی بهداشت اصولی بهداشت روانی این است که شخص به خود احترام بگذارد و خود را دوست بدارد(شاملو، 1376).

در طول یک قرن گذشته بسیاری از روانشناسان اتفاق نظر دارند که انسان نیازمند به عزت نفس است. در ادبیات روانشناختی مطالب مفصلی درباره عزت نفس وجود دارد و تا امروز تحقیقات و مطالعات زیادی درباره عزت نفس و ارتباط آن با متغیرهای متعدد دیگر انجام گرفته است که بیشتر تحقیقات این مطلب مهم و اساسی را تایید می کنند که عزت نفس بالا از عوامل مثبت و موثر در بهداشت روانی و عزت نفس پایین از عوامل مستعد کننده ناراحتی های روانی می باشد. عزت نفس عبارت است: از احساس ارزشمند بودن، این حس از مجموع افکار احساسات، عواطف و تجربیاتمان در طول زندگی ناشی می شود. همه افراد، صرف نظر از سن، جنسیت، زمینه فرهنگی، جهت و نوع کاری که در زندگی  دارند، نیازمند عزت نفس هستند. افرادی که احساس خوبی نسبت به خود دارند، معمولاً احساس خوبی نیز به زندگی دارند.آنها می توانند با اطمینان، مشکلات مواجه شوند و از عهده آنها بر آیند(کلمز 1375).

کودکان کم توان ذهنی آموزش پذیر به گروهی از کم توانان-ذهنی اطلاق می شود که دارای بهره هوشی 50 تا75 هستند و از نظر سنی در محدوده 6-12 در قرار دارند. در پژوهش حاضر منظور از کم توان  ذهنی آموزش پذیر کسی است که براساس تشخیص کارشناسان سنجش آموزش و پرورش در آموزشگاه های استثنایی مشغول به تحصیل هستند. همچنین والدین دارای کودکان کم توان ذهنی از جمله گروه های مورد بررسی در مطالعه حاضر هستند. در پژوهش حاضر کودک عادی به کودکی گفته می شود که مشکل کم توان ذهنی یا نابینایی و ناشنوایی ندارد و دچاراختلالات یادگیری نیست و از نظر روانی مشکل خاصی ندارد. کودک استثنایی و والدین نه تنها بر یکدیگر تاثیر متقابل دارند بلکه سایر اعضای نظام خانواده یعنی دیگر فرزندان را تحت تاثیر قرار می دهند. وجود کودک استثنایی اغلب ضایعات جبران ناپذیری را بر پیکر خانواده وارد می کند. میزان آسیب پذیری خانواده در مقابل ضایعه گاه به حدی است که وضعیت سلامت روانی خانواده دچار آسیب شدیدی می شود. در تعریف سلامت روانی باید این نکته را در نظر داشت که هر انسانی که بتواند با مسائل عمیق خود کنار بیاید، باید با خود و دیگران  سازش یابد و در برابر تعارض های اجتناب ناپذیر درونی خود دچار استیصال نشود و خود را به وسیله جامعه طرد نسازد فردی است دارای سلامت روانی(نریمانی و همکاران،1386).

تقریباً 60 سال پیش سازمان بهداشت جهانی سلامت را به عنوان  حالتی از بهزیستی کامل جسمی، ذهنی و اجتماعی و نه صرفاً بیمار نبودن تعریف کرد(سازمان بهداشت جهانی،2001 و 2004). جاهودا(1958) از نداشتن بیمار روانی به عنوان معیار سلامت روانی انتقاد و به جای آن معیارهای چندگانه را برای سلامت روانی ارائه کرد. متاسفانه تا مدتها پیشرفت قابل ملاحظه ای در کاربرد این دیدگاه های در قلمروهای علمی و عملی مشاهده نشد. سلامت یک مفهوم چند بعدی است که علاوه بر بیمار و ناتوان نبودن، احساس شادکامی و بهزیستی1را نیز در بر می گیرد. اغلب روانپزشکان، روان شناسان و محققان بهداشت روانی جنبه های مثبت سلامت را نادیده می گیرند. تلاش هایی که در جهت گذر از الگوهای سنتی سلامتی صورت گرفته گر چه زمینه لازم را برای تلقی سلامت به عنوان حالتی از بهزیستی(نه صرفا نبود بیماری) فراهم ساخته ولی کافی نیست. البته الگوهای جدید سلامت نیز به طور عمده بر ویژگیهای منفی تاکید دارند و در آنها ابزارهای اندازه گیری سلامت اغلب با مشکلات بدنی(تحرک2، درد3، خستگی و اختلالات خواب)، مشکلات روانی (افسردگی4، اضطراب5 و نگرانی) و مشکلات اجتماعی(ناتوانی در ایفای نقش اجتماعی، مشکلات زناشویی) سروکار دارند. در دهه گذشته ریف6 و همکارانش(1926) 6 الگوی بهزیستی روانشناختی یا بهداشت روانی مثبت را ارائه کردند. بر اساس الگوی ریف بهزیستی روانشناختی از 6 عامل تشکیل می شود. پذیرش خود(داشتن نگرش مثبت به خود) رابطه مثبت با دیگران(برقراری روابط گرم و صمیمی با دیگران و توانایی همدلی)، خودمختاری(احساس استقلال و توانایی ایستادگی در مقابل فشارهای اجتماعی) ، زندگی هدفمند ( داشتن هدف در زندگی و معنا دادن به آن) رشد شخصی(احساس رشد مستمر) و تسلط بر محیط(توانایی فرد در مدیریت محیط). الگوی ریف به طور گسترده در جهان مورد توجه قرار گرفته است. ریف این الگو را بر اساس مطالعه متون بهداشت  روانی ارائه کرد و  اظهار داشت مولفه های الگو، معیارهای بهداشت روانی مثبت است و این ابعاد کمک می کند تا سطح بهزیستی و کارکرد مثبت شخص را اندازه گیری کرد.(ریف وهمکارانش 1926)

از ویژگیهای عمده انسان آگاهی او از رفتار خود و برخوداری وی از نیروی تفکر است، انسان می تواند از رفتار خود آگاه باشد و در برخورد با مسائل و امور مختلف از نیروی تفکر خود استفاده کند، اما انسان همیشه از آنچه که انجام     می دهد آگاه نیست، به سخن دیگر گاهی انسان عملی را انجام می دهد که اما از انگیزه رفتار خود یا هدف آن رفتار آگاه نمی باشد. وقتی والدین برای اولین بار با این حقیقت روبرو می شوند که کودکشان استثنایی است واکنش  آنها پیامد هایی خواهد داشت، وجود کودک معلول ذهنی اثرات عمیقی بر روی نحوه ارتباط یک یک افراد خانواده با هم و هریک از آنها با کودک معلول وارد می سازد و همین اثرات ناخوشایند چنانچه به گونه ای منطقی و چاره جویانه قابلیت حل نیابند ضایعات جبران ناپذیری بر روان والدین، سایر نوباوگان خانواده خصوصاً کودک معمول باقی می گذارد. واکنشهای شایع والدین ممکن است به صورت احساس گناه1 ناکامی و محرومیت2 انکار واقعیت یا کتمان حقیقت3 اضطراب و نگرانی باشد0 این قبیل واکنشها تا زمانی که به کنترل در نیایند و تعدیل نشوند نه فقط سلامت روانی اعضای خانواده را به مخاطره می اندازند بلکه نوع تعامل و ارتباط اعضای خانواده و کودک معلول ذهنی یا جسمی را پیچیده   می سازد و در نهایت موجب اضمحلال انرژی  روانی و دیگر توانمندیهای آنان می شوند(میلانی فر1347)

2-1 بیان مسأله:

حضور كودك عقب مانده ذهنی در هر خانواده ساختار آن خانواده را تحت تاثیر قرار می‌دهد و سلامت روانی خانواده به خصوص والدین را تحت الشعاع قرار می‌دهد، كودك بر اثر تعارض‌های شدید میان اعضای خانواده، كل خانواده را درگیر بحران می‌كند. ممكن است روابط خانوادگی، افزایش فشارهای ناخواسته جسمی، هیجانی و مالی ضعیف شود كودك عقب مانده ذهنی می‌تواند ضایعات و اثرات جبران ناپذیری بر وضعیت بهداشت روانی خانواده وارد كند از جمله ایجاد تشدید اختلافاتی زناشویی،‌جدایی، تحمل بار سنگین اقتصادی، افسردگی، ناامیدی، اضطراب، خجالت و خشم1 و بسیاری از مسایل دیگر(بردن2، 1980).مراقبت مداوم از كودك عقب مانده ذهنی اغلب برای والدین استرس‌زا می‌باشد زیرا این دشواری های كودكان به طور اجتناب ناپذیری بر زندگی آنها اثر می‌گذارد(كرنیك3 و همكاران، 1983). تحقیقات نشان داده است كه والدین كودكان عقب مانده ذهنی عموما در خطر مشكلات زندگی خانوادگی و دشواری‌های عاطفی قرار دارند(بكمن4، 1991 سینگر واوروین 1989).

به طور كلی خانواده كودك معلول به لحاظ داشتن كودكی متفاوت با سایر كودكان با مشكلات فراوانی در زمینه نگهداری، آموزش و تربیت آنها روبه روست. این مسایل همگی بر والدین فشارهایی وارد می‌كنند كه سبب بر هم خوردن آرامش و یكپارچگی خانواده می‌شوند و در نتیجه انطباق و سازگاری آنان را تحت تاثیر قرار می دهد. عزت نفس یكی از مهمترین عوامل تحول و شكل‌گیری شخصیت است و نقش بنیادین در سلامت روانی دارد به گونه‌ای كه عزت نفس پایین و شكل‌گیری احساس خود كم بینی در والدین زمینه‌های آسیب روانی را فراهم می کند( ولی زاده و همكاران و 1387).

عزت نفس5 مفهوم روانشناختی بسیار عام و در عین حال بسیار مهم است اما به طور کلی می توان عزت نفس را احساس ارزشمندی شخص تعریف نمود. احساسات و افکار مردم درباره خودشان اغلب بر احساس تجارب روزانه تغییر پذیر است و به طور موقت بر احساس فرد تاثیر می گذارند. البته عزت نفس، بنیادی تر از آن است که  افت و خیزهای معمول می توان نوسانات گذرایی بر نحوه احساستشان نسبت به خود ایجاد کند، ولی این تاثیرات بسیار محدودند، بر عکس آنهایی که عزت نفس پایینی دارند افت و خیزهای معمول می تواند زندگی آنها را دگرگون کند. عزت نفس معمولاً به عنوان ارزیابی شخص از ارزشمندی خویش تعریف می‌شود افرادی كه عزت نفس بالایی دارند خودپذیرا و خود ارزشمند هستند. روانشناسان اجتماعی عزت نفس را ارزیابی مثبت و منفی از خود می‌دانند به طوری كه فرض       می شود عزت نفس تا حدودی با ثبات است. عزت نفس یا همان احترام به خود یكی از خصوصیات مهم و اساسی شخصیت هر فردی را تشكیل می‌دهد و به طور حتم روی جنبه‌های شخصی انسان اثر می‌گذارد و كمبود یا فقدان آن باعث عدم رشد سایر جنبه‌های شخصیت به صورت ناهماهنگ خواهد شد و حتی ممكن است باعث پدیدآیی بیماریهای روانی گوناگون مانندافسردگی، كمرویی، پرخاشگری1، ترس و… شود(بیابانگرد،‌).

عزت نفس بالا بستگی به شكل‌دهی ارزشها و استانداردهای خود والدین دارد همچنین به رفتار سالم بستگی دارد، زمانی كه افراد از سلامتی كامل برخوردار باشند ولی عزت نفس بالایی نداشته باشند در رفتار خود عزت نفس پایین نشان می‌دهند(شاطرلو،1386).

سلامت روانی یكی از مباحث مهمی است كه در رشد و بالندگی خانواده و جامعه موثر می‌باشد. سازمان بهداشت جهانی2(2004) سلامت روانی را به عنوان حالتی از بهزیستی كه درآن فرد توانمندی خود را شناخته از آنها به نحو موثر و مولد استفاده كرده و برای اجتماع خویش مفید است تعریف می‌كند. به طور كلی بهداشت روانی ایجاد سلامت روان به وسیله پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های روانی، كنترل عوامل موثر بروز آن، تشخیص زودرس، پیشگیری از عوامل ناشی از برگشت بیماریهای روانی و ایجاد محیط سالم در برقراری روابط صحیح انسانی است(میلانی فرد، 1386).

با توجه به فراوانی کودکان عقب مانده ذهنی که هم بر جامعه و هم بر خانواده بار مالی و بخصوص بار عاطفی و روانی به دنبال دارند و از سوی دیگر این کودکان طبق اصل 130 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران دارایی حقوق هستند ازجمله  اینکه دولت موظف است برای این کودکان در حد توان خدمات آموزش و رفاهی فراهم سازد. این در حالی است که یک کودک عقب مانده ذهنی در هر خانواده ای  ساختار خانواده را تحت تاثیر قرار داده و سلامت روان اعضای بخصوص والدین را تحت الشعاع قرار می دهد بخصوص که کارکردهای روانشناختی خانواده را مختل می سازد که بهترین این کار کردها عبارتند از:

الف) ابراز کردن: والدین و تک تک فرزندان باید اجازه  ابراز احساسات ،افکار و نظرات خودرا داشته باشند.

ب) اتحاد: خانواده باید یک سیستم متحد و هماهنگ باشد.

ج) ساختار و سازمان: خانواده باید دارای چارچوب، ساختار و سازمان باشد.

د) معنویت و مذهب: خانواده باید ارزشهای مذهبی خود را به اعضا عرضه بدارد.

و) کنترل: خانواده باید اعضای خود را کنترل نماید(آلن  1 2001).

هدف سلامت روان فقط منحصر به تشریح علل اختلالات رفتار نبوده بلكه هدف آن به وجود آمدن عواملی كه مكمل زندگی سالم و نرمال باشد و نیز درمان اختلالات جزیی رفتار به منظور جلوگیری از وقوع بیماری‌های شدید روانی و به طور كلی هدف سازمان روان پیشگیری است(شاملو 1382). وجود كودك معلول می‌تواند ضایعات واثرات جبران ناپذیری بروضعیت سلامت روانی و والدین داشته باشد و آدلر در نظام روانشناختی فردی بیان كرده است كه احساس حقارت از طریق تجربه به قدرت شخصی بر انسان تسلط پیدا می‌كند با این وجود آغاز مفهوم منبع كنترل به عنوان یک سازه روان شناختی به دو دهه قبل بر می‌گردد(ادوارد1، 1977).

آموزش‌های روان شناختی شامل آموزش مهارتهای زندگی و آموزش ابراز وجود درمانهای روان شناختی مانند رفتار درمانی و انواع فنون روان درمان و توان بخشی مانند مشكلات ادراكی و شناختی از جمله مداخله‌های روان شناختی تلقی می شوند همچنین مداخله‌های روان شناختی شامل هر گونه اقداماتی است كه روان شناسان و مشاوران به منظور پیشگیری درمان و كاهش مشكلات روان شناختی افراد بکار می برند. هدف نهایی این مداخله‌ها كمك به افراد برای درک بهتر خود و جهان پیرامون، افزایش قابلیت و توانمندی سازگاری و ارتقای سلامت روانی است(یوسفی 1387).

به منظور کاهش مشکلات در رابطه با بروز نقایص جسمی و ذهنی معمولاً در هر جامعه به دو اقدام اساسی می پردازند: قدم اول سعی و کوشش هرچه بیشتر در امر پیشگیری از معلولیت و جلوگیری از بروز نقایص ذهنی و جسمی یا در اختیار گذاردن راه حلهای و رهنمود های لازم ازطریق کتب و مقالات و برنامه های رادیویی، تلویزیونی و غیره بر جامعه و سازمان های ذیصلاح تا درصد بروز اینگونه عوارض را تا حد امکان کاهش دهند. اقدام اساسی دوم ایجاد امکانات لازم رفاهی و توانبخش مناسب جهت ارائه خدمات به کودکان معلول خانواده آنهاست0از آنجا که وجود کودک معلول زمینه ای برای برای تغییر رفتار اعضای خانواده فراهم می کند، داشتن کودکی معلول در حکم ضربه روانی قابل توجه، موجب بروز احساسات و عکس العمل های  متضاد و تشدید نیازهای و  ایجاد نیازهای جدید، نگرشهای متفاوت و رفتارهای مختلف می شود وبهداشت روانی، تعامل روانی، اجتماعی و روابط والدین، کودک را تحت تاثیر قرارمی دهد0 یکی از مفاهیم اصلی مدل سلامت ،بهزیستی است. مدل سلامت سه نوع بهزیستی هیجانی، بهزیستی روانشناختی و بهزیستی اجتماعی را با هم ترکیب کرده ومفهوم جامع و کامل از بهزیستی را هم که جنبه عاطفی(بهزیستی هیجانی) و هم جنبه کاربردی(بهزیستی روانشناختی و اجتماعی) سلامت روانی را در بر می گیرد به وجود آورده است. سلامت روانی دارای 13 نشانه است که 2 نشانه مرتبط با بهزیستی هیجانی 5 نشانه مرتبط با بهزیستی اجتماعی و 6 نشانه مرتبط با بهزیستی روانشناختی است. بهزیستی روانشناختی به معنای قابلیت یافتن تمام استعدادهای فرد است. ودارای مولفه های 1- خودمختاری (احساس شایستگی و توانایی در مدیریت محیط پیرامون فرد و …)2- رشد شخصی(داشتن رشد مداوم و …)3- روابط مثبت با دیگران(داشتن روابط گرم و …)4- هدفمندی در زندگی (داشتن هدف در زندگی)5-پذیرش خود(داشتن نگرش مثبت نسبت به خود و …) 6- تسلط بر محیط (توانایی انتخاب و ایجاد محیطی مناسب و…) می باشد. همچنین والدینی که دارای عزت نفس بالایی می باشند، سلامت روانی و بهزیستی روانشناختی بهتری نسبت به والدینی دارند که دارای عزت نفس پایین هستند0 با توجه به موضوع تحقیق، سئوال اصلی تحقیق را چنین طرح می کنیم: آیا بین عزت نفس و سلامت روانی و بهزیستی روانشناختی دروالدین کودکان عادی واستثنایی رابطه ی معناداری وجوددارد؟

 

 

3-1 ضرورت واهمیت پژوهش:

خانواده یک نظام اجتماعی و از ارکان جامعه را به نوعی کوچکترین سلول اجتماعی می باشد که از مناسبات قانونی و شرعی بین زن و شوهر تشکیل می گردد و وظیفه والدین مراقبت از فرزندان و تربیت آنها، برقراری ارتباطات سالم اعضای خانواده با هم و کمک به استقلال کودکان می باشد. از طرفی به اعتقاد جمعی از روان شناسان، مهمترین ابزار انسان برای رسیدن به سعادت خوشبختی عزت نفس می باشد. فقدان عزت نفس یا احساس مقاومت در تماس با دیگران خود را به صورت خجالت، شرمندگی، خود بینی اغراق آمیز و نیاز به خود نمایی و تمایل شدید به تمجید و تاکید دیگران بروز می دهد(فرهادی، 1384).

به اعتقاد برخی از روان شناسان، هنگام وجود احساس ناراحتی و فقدان شادمانی، عزت نفس افراد کاهش می یابد، به عبارت دیگر ، بین شادمانی و عزت نفس ارتباط علی متقابل وجود دارد. تامین بهداشت همه افراد جامعه از مهم ترین مسایل اساسی هر کشور است، این امر در سه جنبه جسمانی، روانی و اجتماعی مورد ملاحظه قرار می گیرد، در صورتی که بعد روانی بهداشت به اندازه کافی مورد توجه قرار نگیرد، فراوانی مشکلات روانی و رفتاری رو به فزونی خواهد گذاشت تا حدی که عوارض ناشی از بی توجهی به آن در ابعاد فردی و اجتماعی، خانوادگی و انسانی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی اثرات سوء و غیر قابل جبران رادر پی خواهد گذاشت( نوابی نژاد،1376).

بدیهی است که بیماری روانی مخصوص یک قشر یا یک منطقه خاص نبوده و تمامی طبقات جامعه را در بر        می گیرد و هیچ انسانی از فشار روانی و اجتماعی مصون نیست و به طور کلی باید گفت وجود یک بیماری روانی به کار و اقتصاد خانواده لطمه  وارد می کند، در آمد سرانه را کاهش می دهد و رفاه و نشاط فردی را از اعضای خانواده سلب می کند و با تخریب وضایع کردن نیروی انسانی، در اقتصاد واجتماع تاثیر عمیق و سوء بر جای می گذارد. به همین دلیل بهداشت روان در اغلب کشورها در راس برنامه برنامه ملی و بهداشت همگانی قرار دارد(میلانی فر، 1385).

حضور یک کودک استثنایی در خانواده فشار روانی زیادی بر والدین و اعضای خانواده وارد می کند و می تواند سلامت روان آنان را به مخاطره اندازد. بسیار حائز اهمیت است که والدین کودکان دارای نیازهای ویژه با نوع احساسات خود در برخورد با کودکان آشنا شوند. برای سازش با کودک خود نیاز دارند که احساس نسبتاً  خوبی در مورد خود پیدا کنند. زندگی،  ازدواج وکار والدین این گونه کودکان ایجاب می کند تا حدی رضایتمندی را احساس کنند، ممکن است با توجه به این واقعیت که کودکی ناتوان دارند احساس غم وناراحتی کنند، اما نیازی نیست که کل زندگی آنها را هاله ای از غم فرا گیرد(مفیدی، 1376).

اسکینر1 اظهار می دارد که سلامت روانی و رفتارانسان سالم معادل با رفتار منطبق با قوانین و ضوابط جامعه است و چنین انسانی وقتی بامشکل روبرو شود ازطریق شیوه اصلاح رفتار برای بهبود و بهنجار کردن رفتار خود و اطرافیانش به طور متناوب استفاده می جوید تا وقتی که به هنجار مورد پذیرش اجتماع برسد، به علاوه انسان سالم بایستی آزاد بودن خودش را نوعی توهم پندارد و بداند که رفتار او تابعی ازمحیط می باشد و هر رفتار توسط حدودی از عوامل محیطی مشخص گردد. انسان سالم کسی است که  از تایید ات اجتماعی بیشتری به خاطر رفتارهای متناسب از عوامل متناسب از دیدگاه اسکنیر این باشد که انسان بایستی از علم، به برای پیش بینی بلکه برای تسلط بر محیط خودش استفاده کند. بنابراین فرد سالم کسی است که بتواند با هر روش بیشتری از اصول  علمی استفاده کند و به نتایج سودمندانه تری برسد و مفاهیم ذهنی مثل امیال، هدفمندی، غایت نگری و غیره را کنار بگذارد0 رفتار و ویژگیهای شخصیتی والدین تحت تاثیر رویدادهایی است که درسالهای زندگی برای آنها اتفاق می افتد از این رو برای درک فرایندهای روانی آنها یعنی ادارک، الگوهای تفکر، انگیزه ها، هیجانها تعارضها و شیوه های مقابله با آن بایستی بدانیم که این فرایندها از کجا سرچشمه می گیرند و چگونه با گذشت  زمان تغییر می کنند. واکنش همه والدین در مقابل معلولیت فرزندشان یکسان نیست، ولی به طور کلی می توان پذیرفت که قریب به اتفاق والدین این گونه کودکان در مقابل معولیت های فرزندشان به نحوی واکنش نامطلوب ازخود بروز می دهند که نوع و میزان این عکس العمل ها با توجه به جنبه های شخصیتی آنها، زمان بروز واکنش و … با یکدیگر متفاوت می باشد، لذا تمام والدین احتیاج به نوعی کمک دارند تا بتواند ابتدا به طور کامل با مشکلاتشان را با افراد متخصص داشته باشند و از این مهم جز با آگاهی و اطلاع دقیق و مستدل از مسائل و مشکلات والدین دارای فرزند معمول و بررسی وضعیت روانشناختی والدین مسیر نمی گردد با توجه به اینکه وضعیت روانشناختی والدین به طور مستقیم و غیر مستقیم بر شکل گیری رفتار کودکان و مناسبات اجتماعی خویش تاثیر اساسی دارد بسیار حایز اهمیت خواهد بود که بدانیم که والدین این کودکان دارای چه ویژگیهای شخصیتی بوده و چه تفاوتهایی با یکدیگر دارند تا از این رهگذر داده های دقیق تری جهت استفاده از روش های مشاوره و توانبخشی و درمان فراهم آورده و زمینه های لازم جهت اقدامات خاص و اساسی  در ابعاد مشاوره، انجمن اولیاء و مربیان، کودکان استثنایی،آموزش خانواده و …. فراهم گردد(اسکینر،1932).

نتایج این پژوهش می تواند برای والدین، مربیان و….که مسئول تعلیم و تربیت کودکان هستند الهام بخش باشد یا به احساسات و نیازهای کودکان توجه نموده و در زمینه ی کمک به عزت نفس و سلامت روانی و همچنین بهزیستی روانشناختی و همچنین خود شکوفایی والدین گام بردارد.

علاوه براین نتایجی این نوع تحقیقات می تواند راهگشایی باشد برای پژوهشگران و دانشجویان روانشناسی که در این زمینه به تحقیق خواهند پرداخت 0

4-1 اهداف پژوهش:

هدف کلی پژوهش حاضر،بررسی ومقایسه ی رابطه بین عزت نفس و سلامت روانی و بهزیستی روان شناختی دروالدین کودکان عادی و کودکان استثنایی می باشد.

 

1-4-1 اهداف جزئی:

1- بررسی رابطه ی بین ویژگی های جمعیت شناختی آزمودنیها(جنس،سن،میزان تحصیلات )و بهزیستی روانشناختی .

2- بررسی و مقایسه ی عزت نفس و بهزیستی روانشناختی در بین والدین کودکان عادی و استثنایی.

3- بررسی و مقایسه ی سلامت روانی و بهزیستی روانشناختی در بین والدین کودکان عادی و استثنایی.

4- مقایسه ی میزان عزت نفس در بین والدین کودکان عادی و استثنایی.

5- مقایسه سلامت روان در بین والدین کودکان عادی و استثنایی.

 

5-1 سئوالات تحقیق:

1-آیا بین میزان عزت نفس و بهزیستی روانشناختی در والدین کودکان عادی و استثنایی رابطه معناداری وجود دارد؟

2-آیا بین سلامت روانی و بهزیستی روانشناختی در والدین کودکان عادی و استثنایی رابطه معناداری وجود دارد؟

3- آیا بین بهزیستی روانشناختی والدین کودکان عادی واستثنایی رابطه معنی داری وجود دارد؟

4- آیابین میزان عزت نفس در بین  والدین کودکان عادی واستثنایی رابطه ی معنا داری وجوددارد؟

5- آیابین میزان سلامت روان در بین والدین کودکان عادی واستثنایی رابطه ی معنا داری وجوددارد؟

6- آیا بین میزان بهزیستی روانشناختی (با توجه به متغیرهای زمینه ای) در بین والدین کودکان عادی واستثنایی رابطه ی معناداری وجود دارد ؟

 

 

6-1 تعاریف نظری وعملیاتی عزت نفس:

1-6-1 تعریف نظری عزت نفس

عزت نفس معمولاً به عنوان ارزشیابی شخص از ارزشمندی خویش تعریف می‌شود افرادی كه عزت نفس بالایی دارند خودپذیرا و خود ارزشمند هستند. روانشناسان اجتماعی عزت نفس را ارزیابی مثبت و منفی از خود می‌دانند به طوری كه فرض می شود عزت نفس تا حدودی با ثبات است عزت نفس یا همان خود بزرگواری یكی از خصوصیات مهم واساسی شخصیت هر فردی را تشكیل می‌دهد(شاطرلو،1386).

2-6-1تعریف نظری سلامت روان:

سازمان بهداشت جهانی (2004) سلامت روانی را به عنوان حالتی از بهزیستی كه درآن فرد توانمندی خود را شناخته از آنها به نحو موثر و مولد استفاده كرده و برای اجتماع خویش مفید است تعریف می‌كند. به طور كلی بهداشت روانی ایجاد سلامت روان به وسیله پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های روانی، كنترل عوامل موثر بروز آن، تشخیص زودرس، پیشگیری از عوامل ناشی از برگشت بیماریهای روانی و ایجاد محیط سالم در برقراری روابط صحیح انسانی است.(میلانفرد،1382)

 

3-6-1 تعریف نظری بهزیستی روانشناختی:

بهزیستی روانشناختی به معنای قابلیت یافتن تمام استعدادهای فرد است و دارای مؤلفه های :

• خودمختاری (احساس شایستگی و توانایی در مدیریت محیط پیرامون فرد)
• رشد شخصی (داشتن رشد مداوم)
• روابط مثبت با دیگران (داشتن روابط گرم و …)
• هدفمندی در زندگی (داشتن هدف در زندگی و …)
• پذیرش خود (داشتن نگرش مثبت نسبت به خود و …)
• تسلط بر محیط (توانایی انتخاب و ایجاد محیطی مناسب و …) می باشد.

 

4-6-1 تعریف نظری کم توان ذهنی:

عقبماندگی ذهنی «کم توانی ذهنی[1]» هم نامیده می شود. لذا در این پژوهش از این اصطلاح استفاده خواهد شد. کم توان ذهنی مربوط می شود به کنش عمومی هوشی که به طور معنی داری یا قابل ملاحظه ای کمتر از حد متوسط عمل کرده و با نقایصی در رفتار سازشی توام بوده ودر طی دوران رشد پدیدار می شود(سیف نراقی، نادری ،1382).

کم توان ذهنی بر اساس تعریف” AAMD“[2] دراین تحقیق مدنظر می باشد ومنظور آن دسته از کودکان کم توان ذهنی که درسطح آموزش پذیر بوده ومحدوده سنی آنان بین 14-9 سال ودارای بهره هوشی بین 55-70 می باشند ودرحال حاضردر مدارس چناران مشغول به دریافت برنامه های آموزشی، تحصیلی وتوانبخشی هستند.

والدین کودکان کم توان ذهنی: منظور از والدین در اینجا مادر و پدر کودکان می باشد که حداقل دارای یک کودک کم توان ذهنی آموزش پذیربوده که درمدارس استثنایی روزانه تحصیل می کند وخدمات توانبخشی دریافت می نماید، پاسخگوی پرسشنامه های این پژوهش والدین هستند که مسئولیت دانش آموز را برعهده دارند.

در فرهنگ آموزش کودکان استثنایی تعریف شده است:

آموزش و پرورش ویژه، به آموزش و پرورشی گفته می شود که برای کودکان با نیازهای ویژه در نظر گرفته شده یعنی کودکانی که به دلایل مختلف نمی توانند به طور کامل از برنامه درسی عادی بهره ببرند.

کودکان استثنایی نیز به کودکانی گفته می شود که بر خلاف اکثریت افراد هم سن خود درشرایط عادی قادربه سازگاری با محیط نباشد واز نظر فکری، جسمانی ، عقلانی، رفتاری با همسالان خود فرق کلی داشته و احتیاج به روش های خاص تربیتی و آموزشی، درمانی و …. داشته باشد( میلانی فر، 1374).

بنابراین از نظر آموزش کودکی استثنایی است که برای تامین حداکثر نیازهای تربیتی و آموزشی او تغییراتی درشیوه های تربیتی و آموزشی خانواده و در برنامه های مدارس عادی داده  شود.

 

5-6-1 تعریف عملیاتی عزت نفس:

میزان نمره ای است که آزمودنیهااز پرسشنامه عزت نفس هترتون و پولوی کسب می نمایند. نمرات بالا نشان دهنده عزت نفس بالا و نمرات پایین نشان دهنده عزت نفس پایین است.

6-6-1تعریف عملیاتی سلامت روان:

میزان نمره ای است که آزمودنیها از پرسشنامه 28 ماده ای سلامت روان هترتون وپولوی کسب می نمایند .

.Mental Retarded                      1

Blindness.2

Deafness.3

well-beig.1

Mobilty.2

3.Pain

4.Depression

5.Anxiety

Ryff.6

FRUSTRATIon.1

Frustation.2

Denial of Reality.3

Anger       .1

2. 2. Burden

3.Crnic

4. 4. Beckman
5. 5. Self- esteem

 

 

1.Aggression

.World Heallh Organization2

. Allen 1

.Edwards2

1.Skinner

[1] Mental retarded

[2] American Assosietion mental  Retardtion

*اصطلاح عقب مانده ذهنی ونام انجمن عقب مانده ذهنی آمریکا (AAMR)درسال2007به اصطلاح کم توان ذهنی وانجمن کم توان ذهنی ورشدی {اید}(AAIDD) تغییر کرده است.

ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد

یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل و با فرمت ورد موجود است

ثانیا: توانایی اش در به كارگیری مهارت های فكری در سطح بالاتر (مانند : تفكر انتقادی ، تجزیه و تحلیل كردن ، استنباط كردن و حل كرن مشكلات) چقدر می باشد.
شواهد نشان می دهد كه كاربردهای فناوری در صورتی تفكر در سطوح بالاتر را پشتیبانی می كنند كه بتوانند دانش آموزان را از طریق محتواهای یادگیری گروهی در كارهای پیچیده و معتبر درگیر كنند. ( حمیدی ، 1388 : 11 )

اگر مربیان از دانش جمعی هنگامی استفاده كنند كه فناوری پیشرفت زیاد دانش آموز را پشتیبانی می كند در این صورت می توانند بهترین فناوری ها را برای مدارس یا حوزه های خاص ، با توجه به نیازهای ویژه ی آنها ، در نظر بگیرند. آنها همچنین می توانند تضمین كنند كه معلمان ، خانواده ها ، دانش آموزان و اعضای جامعه درك خواهند كرد كه فناوری چه نقشی در مدرسه یا منطقه بازی می كند و چگونه اثرش ارزیابی می شودو بالاخره اینكه قادر به توجیه كردن سرمایه گذاری كه برای فناوری صرف می كنند می باشند. ( همان منبع ، 12 )

چگونه مدارس می توانند تضمین كنند كه تكنولوژی در پیشرفت دانش آموز موثر است؟
برای پشتیبانی از كاربرد موثر فناوری به چه عواملی نیاز است ؟ حوزه های آمزشی با بهره گرفتن از چه منابعی می توانند فناوری را برنامه ریزی كهند كه تاثیر مثبت روی پیشرفت دانش آموز داشته باشد و چگونه می توانند این سرمایه گذاری را توجیه كنند ؟
برای پاسخ به این سوالات مربیان باید روی فناوری و پیشرفت دانش آمورش و عوامل بافتی موثر بر اهداف یادگیری تحقیق كنند. پیشرفت های سریع در فناوری چند رسانه ای و ارتباط از راه دور كه به دلیل نیاز برای توسعه ی استاندردهای آموزشی برای پیشرفت دانش آموز انجام می شود و مورد توافق مربیان است منجر به توقعات جدید ی شده است مبنی بر اینكه چگونه فناوری آمزشی می تو اند یادگیری فعال و معنی داری را برای دنش آمزان پشتیبانی كند.
اكنون محققان تحقیق پیچیده تری را آغاز كرده اند كه تاثیر استفاده از فناوری را روی یادگیری دانش آموزان بررسی می كند. آنها همچنین در حال ارزیابی توانایی دانش آموزان برای درك پدیده های پیچیده تجزیه ، تحلیل و تركیب كردن چند منبع اطلاعاتی و آماده كردن نمونه هایی از دانش آنها می باشند. این نمونه ها از یادگیری تلفیقی و پشتیبانی شده به وسیله ی فناوی ، جای حفظ كردن طوطی وار و كسب مهارت های مجزا ، روی توانایی دست یافتن به اطلاعات و تفسیر و تركیب كردن آنها تاكید می كند. ( غفاری ، 1387 : 21 )

مزایا و معایب پژوهش :

امروزه نقش اینترنت در زندگی اجتماعی و در عرصه های علمی و فنی امكان ناپذیر است و در برنامه ریزی توسعه ، اجتماعی ، فرهنگی ، اقتصای ، جایگاه ویژه ای به فن آوری اطلاعات داده است . اینترنت موجب كاهش فاصله طبقاتی شده است.و در فضای مجازی پایگاه اجتماعی جدیدی به كاربران اعطا می كند ، و حتی تفاوت های جنسیتی را نیز كاهش می دهد . افزایش توانایی اعمال قدرت ، همگن سازی ، سلیقه ها نزدیكی خواستها و انتقادات افراد افزایش مشاركت اجتماعی ، گذراندن اوقات فراغت و ورود به مفاهیم جدید زندگی  روزمره امكان برقراری ارتباط ، اطلاع از اخبارو رویدادهای جهان تبادل فرهنگی دستیابی به اطلاعات ، افزایش میزان آ گاهی  عمومی و غیره و…. مزایای عمده كاركردهای قابل توجه گسترش  استفاده از ارتباطات اینترنتی به كا  میرود ، آثار اجتماعی و روانی مانند اعتیاد به مواد مخدر ، اكس ، سیگار ، اعتیاد به اینترنت در بین كودكان و نوجوانان نیز با علائمی چون افزایش نوسانات اخلاقی ، سخن نگفتن بادیگران ، قطع روابط اجتماعی ، كم خوابی ، نگرانی و استرس در كنار ضعف بینایی همراه است كودكان و نوجوانان كه به اینترنت وابستگی دارند در حقیقت به آن معتاد هستند ، برای ارضای خود ساعت های متوالی بدون وقفه روی خط باقی می مانند و هر زمانی كه امكان دسترسی به اینترنت را نداشته باشند دچار فكر كردن و خیال پردازی می كنند . وقتی كه یک نوجوان در محیط خانواده معتاد به استفاده از اینترنت باشد فرصت فرد هر روز بیشتر از گذشته از نظر عاطفی و روانی با سایر افاد خانواده فاصله بگیرد و به تنهایی خود و استفاده از تضعیف كرده یا آن را از دست بدهد . وقتی دو فرد مجازی در یک فضای مجازی كنار هم قرار می گیرند بدون اینكه از شرایط اجتماعی ، فرهنگی ، مذهبی ، خانوادگی ، فردی ، هم باخبر باشند.

اهداف پژوهش :

هدف کلی : بررسی تاثیر IT در آموزش بر میزان پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دختر مقطع راهنمایی و متوسطه

اهداف جزئی :

• بررسی تاثیر IT بر میزان پیشرفت تحصیلی دانش آموزان راهنمایی و متوسطه
• بررسی میزان استفاده از IT در آموزش راهنمایی و متوسطه
• بررسی میزان عوامل مؤثر استفاده از IT در آموزش

• 

•  

سوآلات تحقیق :

• میزان تاثیر استفاده از IT در آموزش بر میزان پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دختر مقطع راهنمایی و متوسطه چقدر می باشد ؟
• آیا بین تاثیر کاربرد IT و مقطع تحصیلی  رابطه وجود دارد ؟
• آیا بین میزان استفاده از IT و مقطع تحصیلی رابطه وجود دارد ؟
• آیا بین سواد IT  معلمین و دبیران و میزان کاربرد آن رابطه وجود دارد ؟

5- آیا بین امکانات IT  مدارس و میزان کاربرد آن رابطه وجود دارد ؟

• آیا بین میزان استفاده از IT و آشنایی دانش آموزان با کامپیوتر رابطه وجود دارد؟
• آیا میزان استفاده از IT در دانش آموزان دبیرستان از دانش آموزان راهنمایی بیشتر می باشد؟

 

 

فرضیات تحقیق:

• میزان تاثیر استفاده از IT در آموزش بر میزان پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دختر مقطع راهنمایی و متوسطه چقدر می باشد .
• بین تاثیر کاربرد IT و مقطع تحصیلی  رابطه وجود دارد ؟
• بین سواد IT و میزان کاربرد آن رابطه وجود دارد ؟
• بین امکانات IT و میزان کاربرد آن رابطه وجود دارد ؟
• بین میزان استفاده از IT و آشنایی دانش آموزان با کامپیوتر رابطه وجود دارد ؟

میزان استفاده از IT در دانش آموزان متوسطه از دانش آموزان راهنمایی بیشتر  می باشد

ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد

یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل و با فرمت ورد موجود است

بیان مسئله

مطالعه ی نوشته های فلاسفه و دانشمندان قدیم نشان می دهد که انسان حتی از گذشته های بسیار  دور از تفاوتهای فردی آگاه بوده است. چنانکه افلاطون در کتاب جمهوریت تفاوتهای فردی انسانها را مورد توجه قرار داده و گفته است که هر فرد باید به شغلی متناسب با استعداها و توانائیهایش گمارده شود. او در باره ی تفاوتهای افراد، در کتاب جمهوریت خود چنین گفته است ؟ «اشخاص به طور کاملاً یکسان به دنیا نمی آیند، بکله از نظر استعداد های طبیعی با یکدیگر تفاوت دارند، یک شخص برای نوع خاصی از شغل و دیگری برای شغلی دیگر متناسب است .» (شریفی، 1385، ص 2)

هوش یک مفهوم انتزاعی است و در واقع هیچ گونه پایه ی محسوس ، عینی و فیزیکی ندارد. هیچ نقطه ای در مغز انسان وجود ندارد که بتوان آن را جایگاه هوش دانست. اصطلاح هوش فقط نامی است که به فرایندهای ذهنی فرضی یا مجموعه ی رفتارهای هوشمندانه اطلاق می شود و نظریه های هوش در عمل نظریه های مربوط به رفتار هوشمندانه است.(همان منبع، ص 3)

نظریه ی روان سنجی بر این فرضیه مبتنی است که هوش یک سازه یا یک صفت است و از این نظر بین افراد تفاوتهائی وجود دارد… اسپیرمن بر اثر پژوهشهای خود به این نتیجه رسید که هوش از یک عامل کلی و چند عامل اختصاصی تشکیل شده است ثرستون برخلاف اسپیرمن اظهار داشت که هوش از هفت عامل جداگانه تشکیل شده است … هالستید نظریۀ هوش زیستی را مطرح کرده است به نظر وی تعدادی از کارکردهای هوش به نظام عصبی مربوطند و به طور نسبی از تأثیر عامل فرهنگی مستقل اند. …کتل و هب به حوزه های معینی از هوش تأکید کرده اند که به طور مستقیم به کارکرد مغز وابسته اند. هب آنرا هوش A می نامد و معتقد است که مادر زادی و زیستی است و مستلزم داشتن نظام عصبی سالم و با آزمونهای هوشی معمولی قابل اندازه گیری نیست. هوش سیال کتل نیز به هوش A شباهت دارد. هوش سیال، شخص را قادر می سازد که رابطه ها، شباهتها، و تفاوتها را درک کند که آن هم به سلامت نسبی مغز و کارایی آن بستگی دارد و عمدتاً غیر کلامی و مستقل از فرهنگ است… پیاژه هوش را شکل خاصی از سازگاری شخص با محیط می دانست. لازمه ی سازگاری، تعامل کودک با محیط است که در آن نیازهایش را در ارتباط عملی با انتظارهای محیط هماهنگ می کند. کودک به تدریج که رشد می یابد، باید همواره ساختهای روانی خود را از نوسازمان بدهد تا بتواند به گونه ای مؤثر با محیط برخورد کند. (همان منبع، صص 22و 23 و 24)

به نظر پیاژه رشد اخلاق درکودک دو مرحلۀ  مشخص را طی می کند که یکی مربوط به سنین( 9- 6) سال بوده و به «مرحله ی متابعت » 2 یا «قبول امر و نهی بزرگترها» معروف است. پیش از این سنین اصولاً بحث درباره ی اخلاق و انتظار رفتار اخلاقی از آنان بی مورد است زیرا رشد عقلی کودک به مرحله ای نرسیده است که بتواند ماهیت اعمال را از نظر درستی یا نادرستی مورد قضاوت قرار دهد. مرحله ی دوم که از نظر سنی، سنین (12- 9) سالگی را در بر می گیرد «مرحله ی استقلال » 3 یا خود مختاری اخلاقی نامیده شده است. (کریمی، 1384، ص 169)

لورنس کولبرگ نیز مانند پیاژه به مرحله ای بودن رشد اخلاق معتقد است. اما در نظر یه ی کولبرگ تفاوتهایی با نظریه ی پیاژه مشاهده می شود، نخست اینکه در اینجا رشد اخلاق برخلاف نظریه ی پیاژه تا سن حدود 12 سالگی کامل نمی شود، بلکه کودک در این سن تازه در دوره ی اول رشد اخلاق که به نظر کولبرگ دوره ی «پیش اخلاقی » 4 یا « پیش عرفی» 5 است، قرار دارد و رشد اخلاق تا سن 25 سالگی کامل نمی شود. دوم در عوض رشد دو مرحله ای اخلاق در نظریه ی پیاژه ، در اینجا کودک باید از سه دوره و شش مرحله بگذرد تا از نظر اخلاقی به کمال برسد. (همان منبع، صص 172 و 173)

آنگونه که از مطالب ارائه شده می توان استنباط کرد، ظاهراً معتقدان به دیدگاه شناختی بین رشد عقلی (که در برخی تعابیر همان هوش تلقی می گردد) و رشد اخلاقی ارتباط قائلند. مثلاً در دیگاه پیاژه که معتقد است پیش از سنین 9- 6 سالگی نباید انتظار درک مفاهیم اخلاقی را از کودک داشت زیرا «سن عقلی وی هنوز به مرحله ای نرسیده است که بتواند ماهیت اعمال را از نظر درستی و نادرستی مورد قضاوت قرار دهد.» اشاره به سن عقلی این استنباط را تأیید می کند. از طرفی در تعریف پیاژه از هوش، آنرا شکل خاصی از سازگاری با محیط می داند، و لازمه ی سازگاری را تعامل با محیط. تعامل با محیط، همان تعامل متقابل با نهادهای اجتماعی نیز  می تواند باشد، و اینکه کودک درجریان رشد باید همواره ساختهای روانی خود را از نو سازمان بدهد. این ساختارهای روانی نیز  می تواند نگرشهای فرد، تعریف شود. به طور کلی می توان چنین استنباط کردکه روان شناسان شناختی بین هوش و رشد اخلاقی و  تأثیر اینها بر نگرشهای فرد، به شکلی  نامحسوس معتقدند که به صورت مدون ارائه گردیده است.

گروهی معتقدند که خداوند متعال ، نیروئی در درون انسان قرار داده است که تکلیف را به انسان الهام می کند و درکارهای اخلاقی، از درون انسان به او فرمان می دهد، این نیرو نه عاطفه است، آنچنان که اخلاق هندی و مسیحی می گوید، و نه عقل و اراده است، آنچنان که فیلسوفان می گویند، …  این مسئله در جهان مطرح است و تجربیات انسان است و از ابتدای خلقت، این ها به هیچ شکی در وجود انسان نبوده است و انسان اینها را فقط از راه حواس بدست آورده است یا نه، یک سلسله احکام از ابتدا همراه ذهن انسان در نهاد و در ذهن انسان وجود دارد؟ گروهی، هم در گذشته و هم در حال معتقد بوده و هستند که درذهن انسان، هیچ چیزی وجود ندارد و فقط همان چیزهائی هست که از همین دروازه های حواس وارد ذهن شده اند، ذهن انسان از نظر این افراد حکم یک انباری را دارد که ابتداء خالی محض بوده است و از درهای حواس، اشیائی به این انبار ریخته می شود و انبار پر می شود، گروه دیگری از فلاسفه کسانی هستند که می گویند آنچه در ذهن است بر دو بخش است: بخشی از آن ها از روزنه های حواس ظاهری آمده اند و پاره ای از آنها قبل از حس و احساس در ذهن انسانها وجود داشته است.(مطهری ،1362، صص 31 و 35)

از مطالب ارائه شده در بالا از شهید مطهری هم این مسئله به ذهن می آید که آیا این نیروی از قبل موجود در ذهن بشر که افعال اخلاقی به آن بسته است، می تواند عقل یا به تعبیری هوش باشد؟

از آنجا که اصطلاح نگرش از نظر روان شناسان معانی مختلفی دارد، جای تعجب نیست اگر در روان شناسی به تعریفهای گوناگونی از این مفهوم بربخوریم… در تعریفی از فریدمن و همکاران (1970) چنین ارائه گردیده است: « نگرش ، نظام بادوامی است که شامل یک عنصر شناختی، یک عنصر احساسی، و یک تمایل به عمل است» روی هم رفته، تعریف سه عنصری نگرش، تعریفی است که بیشتر روان شناسان اجتماعی روی آن اتفاق نظر دارند…. علاوه بر عناصر، نگرش دارای سه ویژگی است. نخست اینکه بر نگرشی شامل یک شیء ، شخص، رویداد یا موقعیت است. دوم آنکه نگرشها معمولاً ارزشیا بانداند. و سوم آنکه نگرشها معمولاً دارای ثبات و دوام قابل توجهی هستند… از میان عناصر تشکیل دهنده نگرشها، عنصر عاطفی و از میان ویژگیها، ویژگی ارزشیابی کردن مهم ترین مؤلفه های نگرشها را تشکیل می دهند.(کریمی، 1384، صص 220 و 221)

مهمترین ویژگی نگرشها ، ویژگی ارزشیابی کردن است با ارزشیابی کردن مبتنی بر ارزشهای اخلاقی مورد پذیرش فرد است، و مهمترین عنصر تشکیل دهنده ی نگرشها، عنصر عاطفی است؛ حال در برخی تعابیر از اخلاق، عامل برانگیزاننده ای افعال اخلاقی را عاطفه می دانند، مانند؛ اخلاق هندی و مسیحی . حال با توجه به این منظر گاه ، می توان بین اخلاق و رشد اخلاقی فرد و نگرشهای وی به نهادهای اجتماعی رابطه برقرار نمود؟

در هر حال در این پژوهش، ما در پی بررسی و مقایسه ی وضعیت نگرشهای اجتماعی ، سطوح اخلاقی و میزان بهره هوشی دانشجویان دختر دانشگاه پیام نور اسلام آباد غرب و سرپل  ذهاب هستیم، و به نظر می رسد با توجه به مطالب ارائه شده تاکنون این مسئله دارای اصالت علمی است.

 

 

ضرورت و اهمیت تحقیق

عصر امروز عصر اطلاعات و تکنولوژی است، و جامعه ای که از تکنولوژی و اطلاعات برتر برخوردار باشد، جامعه ای موفق تر خواهد بود، و همین امر موجب توجه به اشخاص شده است که تحت عنوان نوابغ و تیزهوشان موجب ارتقاء علمی و فنی جامعه ی خود خواهند شد. از طرفی در جهان کنونی، ما در دهکده ای جهانی به سر می برم که جوامع مختلف با قومیتها و ملیت های متفاوت ناگزیر از ارتباط با یکدیگرند. ارتباط این جوامع با یکدیگر گاهاً به شکل تنازع بر سر حفظ ارزشهای اجتماعی جامعه ی خود است، از طرفی در عصر حاضر بیش از هر عصر دیگری به مفاهیمی چون حقوق بشر و ارزشهای اخلاقی جهانی توجه گردیده است. این وضعیت بینابین فرد بین ارزشهای اخلاقی  جامعه ی خود و ارزشهای جامعه ی جهانی، همراه با تأکید بر   توانمندی های ذهنی افراد برای کسب موقعیت برترو اهمیت این موقعیت در حفظ ارزشها، وضعیت روانی – اجتماعی خاصی را فراهم آورده است که موجب پیدائی نگرشهای نوینی در افراد می گردد.

جامعه ی ایرانی، جامعه ای مبتنی بر معیار ارزشهای اخلاقی – اسلامی است که از سوئی با تأکید بر شیوه های خاص تعامل اجتماعی و از سوئی دیگر پیوند با مسائل مذهبی و دینی و اخروی افراد، شکل خاصی از نگرشهای اجتماعی را پدید آورده است که وضعیت خاصی از تعامل و تقابل با ارزشهای جهانی عصر حاضر را فراهم آورده است. پرسش ما، در پژوهش حاضر، یافتن ارتباط بین نگرشهای اجتماعی افراد و اخلاق و بهره ی هوشی است. با توجه به اهمیت حفظ ارزشهای اخلاقی در جامعه، جهت تحکیم و حفظ بقای جامعه، در عین تعامل با دیگر جوامع، و با تأکید بر برتری منزلت بر دیگر

 جوامع، ضرورت انجام چنین پژوهشی را به خوبی تبئین می نماید و اینکه این تحقیق را در سطح دانشجویان دختر انجام داده ایم، می تواند به این علت باشد که اولاً، جامعه ی دانشجوئی در یک قرن اخیر، بویژه در چند دهه ی گذشته، منشاء بسیاری از تحولات اجتماعی ، سیاسی، فرهنگی بوده اند، و ثانیاً ، دختران با قرار گرفتن در نقش مادری، نقش به سزائی در ایجاد نگرشهای اجتماعی و اخلاقی خاص در نسل بعدی، بازی می کنند.

لذا با توجه به مطالب ارائه گردیده، پرواضح است که ضرورت دارد به این مسئله پژوهشهای مشابهی پرداخته شود.

 

 

اهداف تحقیق

هدف کلی: بررسی  و مقایسه ی وضعیت نگرشهای اجتماعی، سطوح اخلاقی و میزان بهره ی هوشی دانشجویان دختر دانشگاه پیام نور اسلام آباد غرب و سرپل  ذهاب سال تحصیلی 88- 1387.

اهداف جزئی:

1- بررسی ارتباط  بهره ی هوشی با سطوح اخلاقی در بین دانشجویان دختر دانشگاه پیام نور اسلام آباد غرب و سرپل  ذهاب

2- مقایسه ی وضعیت نگرشهای اجتماعی در بین دانشجویان دختر دانشگاه پیام نور اسلام آباد غرب و سرپل  ذهاب

3- مقایسه میزان بهره ی هوشی در بین دانشجویان دختر دانشگاه پیام نور اسلام آباد غرب با میزان بهره ی هوشی دانشجویان دختر دانشگاه پیام نور سرپل  ذهاب

4- مقایسه وضعیت سطوح اخلاقی در بین دانشجویان دختر دانشگاه سرپل  ذهاب با سطوح اخلاقی در بین دانشجویان دختر دانشگاه پیام نور اسلام آباد غرب

5- بررسی ارتباط سطوح اخلاقی با وضعیت نگرشهای اجتماعی در بین دانشجویان دختر دانشگاه پیام نور اسلام آباد غرب و سرپل  ذهاب

6- بررسی ارتباط وضعیت نگرشهای اجتماعی با میزان بهره ی هوشی در بین دانشجویان دختر دانشگاه پیام نور اسلام آباد غرب و سرپل  ذهاب

 

سؤالات تحقیق:

1- آیا بین میزان بهره ی هوشی با سطوح اخلاقی در بین دانشجویان دختر دانشگاه پیام نور اسلام آباد غرب و سرپل  ذهاب، رابطه وجود دارد؟

2- وضعیت نگرشهای اجتماعی در بین دانشجویان دختر دانشگاه پیام نور اسلام آباد غرب در مقایسه با دانشجویان دختر دانشگاه سرپل  ذهاب چگونه است؟

3- میزان بهره ی هوشی در بین دانشجویان دختر دانشگاه پیام نور اسلام آباد غرب در مقایسه  با میزان بهره ی هوشی دانشجویان دختر دانشگاه پیام نور سرپل  ذهاب چگونه است؟

4- وضعیت سطوح اخلاقی در بین دانشجویان دختر دانشگاه پیام نور اسلام آباد غرب در مقایسه با دانشجویان دختر دانشگاه پیام نور سرپل  ذهاب چگونه است؟

5-  آیا بین سطوح اخلاقی با وضعیت نگرشهای اجتماعی ِ دانشجویان دختر دانشگاه پیام نور اسلام آباد غرب و سرپل  ذهاب رابطه وجود دارد؟

6- آیا بین وضعیت نگرشهای اجتماعی با میزان بهره ی هوشیِ دانشجویان دختر دانشگاه پیام نور اسلام آباد غرب و سرپل  ذهاب رابطه وجود دارد؟

7- آیا نوع نگرشهای اجتماعی دانشجویان دختر دانشگاه پیام نور اسلام آباد غرب با دانشجویان دختر سرپل ذهاب متفاوت است؟

8- آیا سطح اخلاقی دانشجویان دختر دانشگاه پیام نور اسلام آباد غرب از دانشجویان دختر دانشگاه پیام نور سرپل ذهاب بالاتر است؟

9- آیا میانگین بهره ی هوشی  دانشجویان دانشگاه پیام نور اسلام آباد غرب از دانشجویان دختر دانشگاه پیام نور سرپل ذهاب بیشتر است؟

 

 

فرضیات تحقیق:

1- بین میزان بهره ی هوشی با سطوح اخلاقی در بین دانشجویان دختر دانشگاه پیام نور اسلام آباد غرب و سرپل  ذهاب، رابطه  معنا دار وجود دارد.

2- بین وضعیت نگرشهای اجتماعی در بین دانشجویان دختر دانشگاه پیام نور اسلام آباد غرب و دانشجویان دختر دانشگاه سرپل  ذهاب  تفاوت معنا دار وجود دارد.

3- بین میزان بهره ی هوشی دانشجویان دختر دانشگاه پیام نور اسلام آباد غرب ودانشجویان دختر دانشگاه پیام نور سرپل  ذهاب تفاوت معنا دار وجود دارد.

4- بین سطوح اخلاقی در بین دانشجویان دختر دانشگاه پیام نور اسلام آباد غرب و دانشجویان دختر دانشگاه پیام نور سرپل  ذهاب تفاوت معنا دار وجود دارد.

5-  بین سطوح اخلاقی با وضعیت نگرشهای اجتماعی دانشجویان دختر دانشگاه پیام نور اسلام آباد غرب و سرپل  ذهاب،  رابطه وجود دارد.

6- بین وضعیت نگرشهای اجتماعی با میزان بهره ی هوشیِ دانشجویان دختر دانشگاه پیام نور اسلام آباد غرب و سرپل  ذهاب، رابطه وجود دارد.

7- نوع نگرشهای اجتماعی دانشجویان دختر دانشگاه پیام نور اسلام آباد غرب با دانشجویان دختر سرپل ذهاب متفاوت است.

8- سطح اخلاقی دانشجویان دختر دانشگاه پیام نور اسلام آباد غرب از دانشجویان دختر دانشگاه پیام نور سرپل ذهاب بالاتر است.

9- میانگین بهره ی هوشی دانشجویان دانشگاه پیام نور اسلام آباد غرب از دانشجویان دختر دانشگاه پیام نور سرپل ذهاب بیشتر است.

ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد

یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل و با فرمت ورد موجود است

هدف علم تدوین نظریه است و در انجام تحقیق‌های اجتماعی به سه هدف اساسی (اکتشاف، توصیف، تبیین) توجه می­ کنند.

هدف کلی و اصلی این تحقیق توصیفی – اکتشافی عبارت است از:

توصیف و بررسی عوامل موثر بر اصول برنامه­سازی خلاق در رادیو و شناخت ابعاد و مولفه های آن است.

اهداف فرعی تحقیق:

 

• شناسایی ابعاد و مولفه‌های خلاقیت
• دستیابی به اصول برنامه سازی خلاق در رادیو
• دستیابی به متغیرهای فردی و سازمانی موثر بر برنامه‌سازی خلاق

 

4-1- سؤال اصلی تحقیق

نظر تهیه کنندگان رادیو درباره ویژگی‌ها و مؤلفه‌های برنامه سازی خلاق چیست؟

 

سؤال های فرعی تحقیق:

1- مهمترین متغیرهای سطح فردی مؤثر در برنامه‌سازی خلاق کدامند؟

2- مهمترین متغیرهای سطح سازمانی مؤثر در برنامه سازی خلاق کدامند؟

 

5-1- فرضیه‌های تحقیق

در حال حاضر به دلیل اکتشافی بودن پژوهش، فقط به سؤالات پاسخ داده می‌شود و فرضیه‌ها در پایان تحقیق استخراج می­ شود.

 

6-1- تعریف مفاهیم

تعریف نظری:

خلاقیت : هارمون خلاقیت را فرایندی می‌داند كه بوسیله آن چیزی مثل فكر، ایده یا یک شی جدید تولید شود (كینگ واندرسون، 1386،ص17).

 “خلاقیت شیوه‌ای‌ از تفكراست كه ایده‌های جدید را بوجود می‌آورد.

لوتانز استاد رفتار سازمانی، خلاقیت را به وجود آوردن تلفیقی از اندیشه‌ها و رهیافتهای جدید افراد‌، می‌داند. پالیا خلاقیت را توانایی دیدن چیزها به صورت غیر‌معمولی و دیدن مشكلاتی كه هیچ كس دیگر آنها را نمی‌بیند و سپس ارائه رهیافتهای جدید و اثر‌بخش می‌باشد.

برنامه سازی : به فرایند ساخت برنامه های رادیویی در ساختار های متفاوت مانند : ساده ، تركیبی ساده، تركیبی نمایشی ،نمایش ، مسابقه ، میز گرد اطلاق می شود(برخوردار،1381ص45).

رادیو : در كنار مجموعه گسترده رسانه ها تلویزیون، سینما ،صنعت چاپ، خبرگزاری ها، شبكه های اینترنتی و ماهواره‌ای رادیو یكی از اصلی‌ترین وسایل ارتباط جمعی است. ما نمی‌توانیم پیام های آن را ببینیم. این پیام‌ها تنها شامل صدا و سكوتند و از همین واقعیت منحصر به فرد رادیو است كه دیگر كیفیت‌های متمایز آن – از جمله ماهیت زبان آن طنزهایش و راه هایی كه مخاطبانشان از آن استفاده می كنند –  حاصل می شود. برای دست یابی به دیدی شفاف تر نسبت به رادیو و ویژگی‌های آن ، می توان آن را با وسایل دیگر برقراری ارتباط مقایسه كرد(كرایسل،1381،ص1).

تعریف عملیاتی :

برنامه سازی خلاق: در این تحقیق برنامه‌سازی خلاق فرایندی است كه در آن استعداد و تخصص برنامه‌سازان بر مبنای ویژگیهای خلاقیت در سطح فردی و سازمانی در شكل و ساختار برنامه در مرحله تولید و پخش تحقق می یابد.

در این تحقیق برای عملیاتی کردن برنامه سازی خلاق مراحل مختلفی انجام شد به این شکل که ابتدا مطالعه منابع نظری انجام شد سپس با افراد کارشناس و برنامه ساز مصاحبه هایی به عمل آمد و در نهایت چندین سوال اصلی طرح شد و برای هر کدام از سوالها چندین گویه طرح و تدوین شد. سوالها و گویه ها در پرسشنامه و در پیوست پایان نامه موجود است.

در این تحقیق برنامه‌سازی خلاق، توسط مقیاس محقق و بر مبنای طیف پنج قسمتی لیکرت ساخته شده است.

[1] King&anderson

ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد

یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل و با فرمت ورد موجود است

متن کامل را می توانید دانلود نمائید

 

چون فقط تکه هایی از متن پایان نامه در این صفحه درج شده (به طور نمونه)