حدود یكی از این قواعد و مقررات است كه در بین سایر قوانین جزایی اهمیت زیادی دارد و دارای مصادیق مختلفی می باشد كه هدف ما در این خصوص بررسی محاربه و مصادیق آن است تا بتوانیم در این مورد تحقیق و تحلیل بیشتری انجام دهیم و مورد توجه قرار گیرد.

گفتار اول:

مجازات و تقسیم بندی آن در قانون مجازات اسلامی

قانونگذاران برای هر جرمی مجازاتی تعیین كرده اند علی القاعده به تعداد جرایم مندرج در قانون، مجازات وجود دارد. لیكن می توان مجموع این مجازات ها بر اساس معیاری دسته بندی كرده وجوه مشترك هر یک را شناخت. علاوه بر آن، طبقه بندی مجازات ها فایده هایی دارد كه اهم آن تعیین صلاحیت دادگاه هاست.

در قانون مجازات اسلامی (ماده12) تقسیم پنج گانه ای از مجازات ها به چشم می خورد كه فارق مشتركی وجه تمیز آنها از یكدیگر نیست. ولی این تقسیم بندی چندان بی متناسب هم با وخامت نوع جرم نیست.

نسبت موجود میان مجازات ها و تقسیم آنها به اصلی، تبعی، تتمیمی معیار دیگری برای تقسیم بندی آنهاست. كمااینكه می توان مجازات ها را به تبع حتی كه از محكوم علیه سلب و یا ضایع می كند یعنی ماهیت عینی آنها را طبقه بندی كرد و در این صورت مجازات ها به مجازات های بدنی، سالب یا محدودكننده آزادی، مالی، ممنوعیت از اشتغال به كسب یا شغل یا حرفه، سالب حق، مجازات های سالب حیثیت و مجازات‌های محرومیت از خدمات عمومی می شوند.

مجازات های مقرر در قانون مجازات اسلامی به پنج قسم است:

حدود، قصاص، دیات، تعزیرات، مجازات بازدارنده.

عنوان های مذكور هیچگاه بیان شكل خاصی از مجازات ها نیست، بلكه هر یک به مجموعه ای از مجازات ها، اطلاق می شود كه در شرع اسلام حكم جداگانه ای برای آن مقرر شده است. برای مثال كیفر تازیانه. ممكن است هم از باب حدود و یا تعزیرات و یا از باب مجازات بازدارنده باشد و همچنین مجازات سالب نفس.

قواعد و قوانینی كه اسلام برای پیشگیری از وقوع جرائم منع كرده تا محیط اجتماعی را از نشو و نمای جرم محفوظ نگهدارد و سفارشات مؤكدی كه به متضررین از جرم به عفو اصلا ح فرموده تا حس انتقال جویی را در قلب های مسلمانان خاموش گرداند، این نتیجه را می دهد كه اجرای احكام كیفری اسلام و نیز حدود درباره مجرمین برای حیات جامعه و صیانت آن از خطر تبهكارانی است كه «مرگ» جامعه را سبب می شوند و خدای بزرگ می فرماید: «ولكم فی القصاص حیاه یا اولی الاباب لعلكم تتقون[1]» یعنی ای خردمندان در حكم قصاص برای حفظ حیات شماست تا مگر از قتل یكدیگر بپرهیزید. از این آیه شریفه استنباط می شود كه وقتی مجازات های اسلامی طبق همه شرایط اجرا شود سبب تقوی و پاكیزگی اجتماع و از بین رفتن مفاسد و پلیدی ها می گردد.

همانگونه كه اجرای قوانین پیشگیری از وقوع جرم محیط اجتماعی را از مجرم جرائم پاك نگه می دارد كه در این باره آیات 147-148 سوره نساء داریم: هیچ كس حق ندارد عمل زشت و جرم واقع شده ای را كه كسی مرتكب شده در میان مردم بیان كند و دیگران را از وقوع آن آگاه نماید و كسی كه

 برخلاف این دستور عمل كند محبوب خدا نخواهد بود و هر كه را هم خدا دوست نداشته باشد كیفری جز دوزخ نخواهد داشت.

آشكار كردن بدی ها از قبح و زشتی واقعی آنها می كاهد و از این رو دیگران از ارتكاب آنها وحشتی به دل راه نمی دهند همچنان كه در رژیم منفور شاهنشاهی دیدیم كه نشر اعمال زشت مجرمان در مطبوعات و رسانه های گروهی آن روز وقوع جرائم را زیاد می‌كرد و آمار دادسراهای كشور بر صدق این مدعا گواه است. اعتماد و اطمینان با ذكر بدی ها از میان می رود[2].

در قوانین اسلامی اصالت های انسانی است كه ارزش پیدا می كند و از این رو انسان در رابطه با قوانین اسلام نقشی با ارزش و اهمیتی سزا دارد.

بدین جهت شارع مقدس اسلام رابطه افراد انسانی را با چگونگی جرایم و مجازات ها و كیفرها از دیدگاه ارزش گذاری به اصالت انسان ها تعیین و تبیین و تحكیم كرده است، چنان كه حتی برای هر یک از افرادی كه با قوانین اسلامی سر و كار پیدا می كند. مانند شاكی، متهم، شاهد و قاضی، شرایطی خاص قائل شده است كه بدون آن شرایط اجرای قوانین اسلامی صورت پذیر نخواهد بود[3].

گفتار دوم:

اهداف مجازات

بدون تردید، شناخت اهداف مجازات به عنوان یک نهاد سامان یافته قانونی، جز با تشخیص مبنا و علت وضع آن امكان پذیر نیست. زیرا، تحقیق درباره هدف های مجازات با پژوهش در زمینه مبنای مجازات، ارتباط ناگسستنی دارد.

به دیگر سخن، تخییر اهداف مجازات وابسته به تشخیص علت و فلسفه آن است. دست است كه بر اثر پیدایش آئین یكتاپرستی و تحول افكار و عقاید بر بیان اندیشه های كیفری اندیشمندان و حقوقدانان و تشكیل مكاتب كیفری، مجازات به عنوان یک نهاد سازمان یافته و با هدف های خاص در كلیه سیستم های كیفری پذیرفته شده، و علیه جرم و تبهكاری به مرحله اجرا گذارده می شود، ولی با این همه مطالعه تاریخ حقوق نشان می دهد كه هدف های مجازات در هر عصر و زمانی از دیدگاه دانشمندان و صاحب نظران، یكسان نبوده است.